Beschrijving

Vervang gloei-, halogeen- en hogedrukkwiklampen. Voor kleine spots, bijvoorbeeld voor het aanlichten van kleine voorwerpen vanaf korte afstand, zijn led-lampen een energiezuinig alternatief. Voor grote spots komen (hogedruk)metaalhal(ogen)idelampen en hogedruknatriumlampen in aanmerking.

Accentverlichting is het belichten van bijvoorbeeld bureaus, leestafels, kunstobjecten, muren, vloeren, wanden en plafonds. Accentverlichting is onder te verdelen in kleine en grote spots.

Kleine spots

Voor kleine spots, bijvoorbeeld voor het aanlichten van kleine voorwerpen vanaf korte afstand, werden traditioneel vaak gloei- en halogeenlampen gebruikt. Zuiniger zijn laagvolt halogeenspots en nog zuiniger led-spots. Er zijn tegenwoordig voldoende led-lampen beschikbaar met een kleur als een gloei- of halogeenlamp ((extra) warm wit, kleurtemperatuur 2700 Kelvin). Een halogeenlamp van 20 resp. 35 Watt kan vervangen worden door een led-lamp van 5 resp. 8 Watt. Voor sommige toepassingen is nog geen led beschikbaar met goede lichtkwaliteit en kleurweergave, denk aan het aanlichten van Haagse School schilderijen. Voor moderne schilderijen wordt wel led gebruikt.

• Gloeilamp vervangen
  Zie tip Vervang gloeilamp door spaarlamp. Gloeilampen mogen sinds 2012 niet meer in de handel worden gebracht.
• Halogeenlamp vervangen
  Halogeenlampen mogen vanaf 1 september 2018 niet meer in de handel worden gebracht. Er is laagspanning halogeen (12V-lampvoet GU5,3) en hoogvolt halogeen (230V-lampvoet GU10). De lampen zijn vaak maar nog niet altijd door led-lampen te vervangen in de bestaande armaturen. Bij vervanging van halogeen door led, moet soms ook de trafo vervangen worden. Bij oude transformatoren (220/12 Volt) is het mogelijk de halogeenlampen één op één te vervangen; bij elektronische transformatoren moeten deze door geschikte led-drivers worden vervangen. Een optie is om de steekfittingen te vervangen door hoogvolt-GU10 bajonetfittingen. Dit maakt de (vaak dure) led-drivers overbodig en geeft meer mogelijkheden tot dimmen. Zie ook tip Vervang halogeenlamp.

Grote spots

Voor het vervangen van grote spots komen (hogedruk)metaalhalide (ook wel halogenide)lampen en hogedruknatriumlampen in aanmerking. Deze zijn energiezuinig ten opzichte van traditionele reflector- en persgaslampen en hogedrukkwiklampen en er zijn minder lampen nodig. Bijkomend voordeel is de langere levensduur van de lampen. Indien kleurweergave belangrijk is, kan het best gebruik gemaakt worden van metaalhalidelampen. In andere gevallen is de hogedruknatriumlamp het meest aantrekkelijk. Vaak zijn hogedruknatriumlampen of metaalhalogenidelamp toepasbaar in de bestaande armaturen waarbij het voorschakelapparaat niet vervangen hoeft te worden.

• Hogedruk kwiklamp vervangen
  De koop en verkoop van hogedrukkwiklampen is per 13 april 2015 wettelijk verboden. Zie ook tip Vervang hogedrukkwiklamp.
• Hogedruknatriumlamp
  Hogedruknatriumlampen zijn minder geschikt voor aanwezigheidsdetectie omdat ze een wat langere opstarttijd hebben (dan lagedruknatriumlampen). Zie ook tip Natriumlamp.
• Zie ook tip Metaalhalogenidelamp.

Toepasbaarheid

Hieronder wordt een overzicht gegeven van lampen en hun toepassingen op volgorde van energieverbruik.

De kleurwaarde (CRI) kan variëren tussen de 0 en de 100. De waarde 100 wil dan zeggen dat het licht van een bepaalde lamp net zo goed de kleuren weergeeft als daglicht of een gloeilamp. Een hoge waarde (bijv. 90) betekent dat het licht van die lichtbron de kleuren van het belichte object natuurgetrouwer weergeeft dan een lichtbron met een lagere waarde (bijv. 70).

Milieu aspecten

Het energieverbruik van led-spots is 20 tot 25% van dat van halogeenspots.

Financiële aspecten

De maatregel verdient zich vaak binnen 5 jaar terug. Vraag een offerte aan bij uw huisinstallateur.

De investeringskosten voor led-spots zijn hoger dan voor halogeenspots, maar deze worden gecompenseerd door de lange levensduur (tot 40.000 branduren) en het lage energieverbruik.

Bekijk onze suggesties om verlichtingsoffertes te beoordelen.

Rekenvoorbeeld

• 40 halogeenspots van 20 Watt met 40 branduren per week gedurende 50 weken per jaar worden vervangen door led-lampen van 5 Watt (met overeenkomstige lichtstroom en -bundel)
• Huidig verbruik en kosten: (40 × 20 × 40 × 50)/1.000 = 1.600 kWh = € 240 per jaar (€ 0,15 per kWh)
• Investering: € 15 per led-lamp = € 600 (inclusief montage)
• Besparing: 20 Watt – 5 Watt = 15 Watt per lamp (40 × 15 × 40 × 50)/1.000 = 1.200 kWh = € 180 in het eerste jaar.
• Terugverdientijd: 4 jaar (op basis van de energiekosten, als ook de uitgespaarde vervangingskosten worden meegerekend, is de terugverdientijd korter)

Aanvullende informatie

Aanvullende informatiebronnen

• ISSO publicatie 90 Energie-efficiënte verlichting in en rondom gebouwen
• Verlichtingsnorm voor werkplekken binnen NEN 12464-1
• Slim Licht Scan Utiliteitsgebouwen
• NSVV-publicatie Praktijkdocument Industriële Verlichting 2011 (BV-406)

Erkende maatregel voor energiebesparing

Het Activiteitenbesluit schrijft voor dat bedrijven en organisaties die aan bepaalde voorwaarden voldoen verplicht zijn rendabele energiebesparende maatregelen te nemen. Deze maatregel is voor een of meerdere branches rendabel ofwel erkend. Een maatregel is erkend op een zelfstandig moment (zo snel mogelijk) of op een natuurlijk moment (bij vervanging/renovatie) en soms afhankelijk van de situatie. Lees meer in de maatregel Voldoe aan (erkende) maatregelen uit Activiteitenbesluit. Op de website van Infomil staat per branche een overzicht van de erkende maatregelen met daarbij de technische en economische randvoorwaarden.

Energiezuinige technieken moeten goed beheerd worden om te besparen wat mogelijk is. Daarom heeft de overheid voor alle erkende energiemaatregelen aangegeven welk doelmatig beheer en onderhoud (DBO) nodig is. Beoordeel jaarlijks of de techniek nog goed functioneert. Lees meer in de tip Jaarlijks doelmatig beheer en onderhoud van (erkende) energiemaatregelen.

Voor verlichting zijn de DBO-maatregelen:

• Periodiek schoonmaken van armaturen, lampen, reflectoren en bijhorende schakelingen en regelingen. Bij een vervuilde lichtsensor kan de verlichting onnodig branden.
• Tijdig defecte lampen vervangen.
• Aanpassen van het verlichtingsniveau aan de activiteit. Zie tip Dim verlichting wanneer minder licht nodig is.

Bron: Stichting Stimular, Infomil: kennisbank Energiebesparing en Winst