Alle gemeenten maken plannen om klimaatneutraal te worden. Ook de gemeentelijke organisatie wordt aangepakt: verduurzamen van het gemeentelijk vastgoed, CO2‑footprint van de bedrijfsvoering opstellen, overwegen om te certificeren voor de CO2‑Prestatieladder, enzovoort. Stimular begeleidt gemeenten graag bij het klimaatneutraal maken van de organisatie en geeft in dit artikel de samenhang tussen activiteiten aan.
Het internationale klimaatakkoord van Parijs en de nationale klimaatwet stellen gemeenten voor de opgave om de CO2‑uitstoot van hun bedrijfsvoering tot bijna nul te reduceren, uiterlijk in 2050. Om het goede voorbeeld te geven willen veel gemeenten dit al ruim vóór 2050 realiseren. Een mooie ambitie! Maar hoe vertaal je deze ambitie naar maatregelen waarmee je het energieverbruik van het gemeentelijk vastgoed, de openbare voorzieningen en het vervoer fossielvrij maakt?
Belangrijke onderdelen van het traject zijn het opstellen van een CO2‑footprint en reductieplannen. Daarna ga je jaarlijks de CO2‑uitstoot monitoren en bij vervanging van bedrijfsmiddelen en voertuigen en bij onderhoud van panden kies je de dan beschikbare fossielvrije oplossingen. De borging van deze activiteiten binnen de gemeentelijke organisatie is een belangrijk aandachtspunt. De laatste tijd besluiten steeds meer gemeenten te certificeren voor de CO2‑Prestatieladder om de borging van het traject jaarlijks te laten toetsen door een externe onafhankelijke partij.
Stimular ondersteunt gemeenten bij één of meerdere onderdelen van het traject.
Het traject naar een klimaatneutrale organisatie
Opstellen CO2‑footprint
Onmisbaar in het traject is het opstellen van de CO2‑footprint van de gemeentelijke organisatie. Hiervoor verzamel je de energiegegevens van alle gemeentelijke huisvesting, openbare voorzieningen en het bedrijfsmatige vervoer. Je denkt alvast vooruit over hoe je volgende jaren deze gegevens het beste kunt gaan monitoren.
De CO2‑footprint genereert vaak al direct prioriteiten en ideeën voor reductie. Zo kan bijvoorbeeld blijken dat het zwembad of de openbare verlichting veruit het meeste energie verbruikt. Dit beeld verschilt sterk per gemeente en is afhankelijk van omstandigheden zoals de omvang en aard van de vastgoedportefeuille, de hoeveelheid buitengebied, of er veel gemalen zijn, of de afvalinzameling in eigen beheer is, enzovoort.
Stimular ondersteunt nu de gemeenten Roosendaal en Papendrecht bij het opstellen van de CO2‑footprint van de gemeentelijke organisatie. Eerder ondersteunden we de gemeenten Leiden en Hilversum hierbij.
Plannen voor CO2‑reductie
Over het algemeen hebben gemeenten al plannen voor beheer van vastgoed, openbare voorzieningen, vervoer en het wagenpark. Deze plannen scherp je aan met maatregelen die energie besparen en een omschakeling naar duurzame energie mogelijk maken. Geef voldoende aandacht aan energiebesparing, want ook duurzame energie is niet oneindig beschikbaar als je het vanuit het perspectief van beschikbare ruimte en grondstoffen bekijkt.
Toets of je plannen voldoende reductie opleveren voor je koers naar een klimaatneutrale organisatie. De gemeente Leiden heeft Stimular laten beoordelen in hoeverre de plannen op gebied van vastgoed, openbare voorzieningen en het wagenpark voldoende “klimaatproof” zijn.
Monitoren CO2‑uitstoot
Regelmatig monitoren van het energieverbruik en de bijbehorende CO2‑uitstoot is noodzakelijk en leuk. Het geeft inzicht of de reductiemaatregelen het beoogde effect hebben en of er nieuwe aandachtspunten zijn bij het klimaatneutraal worden. Voor medewerkers is het motiverend om de resultaten van hun inspanningen te zien.
Monitor niet alleen het totaalverbruik van energie maar zoom juist ook in op onderdelen van het energieverbruik om vorderingen in beeld te brengen. Veel gemeenten stoten bijvoorbeeld gebouwen af waardoor de monitoring lastiger wordt. Door in te zoomen op energieverbruik van vastgoed per m2 kan het effect van energiebesparende maatregelen zichtbaar worden gemaakt.
Met de Milieubarometer van Stimular kun je eenvoudig je eigen monitoringsysteem opzetten. Stimular begeleidde de gemeente Capelle aan den IJssel bij het monitoren van de CO2‑uitstoot van de organisatie.
Verduurzamen van gemeentelijk vastgoed
Het verduurzamen van vastgoed is een bijzonder aandachtspunt voor gemeenten. Uit de enquête van Bouwstenen over vastgoedmanagement bij gemeenten in 2019 blijkt dat gemeenten gemiddeld zo’n 110 gebouwen in portefeuille hebben. De variatie in de gebouwen is groot. De grootste deelportefeuilles zijn die voor onderwijs en sport.
Het opstellen van strategisch vastgoedbeleid is een essentiële stap voordat je plannen kunt maken voor verduurzaming van de panden. Een onderdeel daarvan is bijvoorbeeld het bepalen welke panden op de langere termijn in eigendom van de gemeente blijven, de ‘kernvoorraad’. Uit de enquête van Bouwstenen blijkt dat ruim 60% van de gemeenten in beeld heeft welke panden tot de kernvoorraad behoren en moeten worden verduurzaamd.
Vervolgens is maatwerkadvies per (type) gebouw in de kernvoorraad nodig om te onderzoeken met welke maatregelen het gebouw klimaatneutraal kan worden gemaakt. In veel gemeenten wordt voorafgaand aan dit onderzoek een inhaalslag gemaakt met het actualiseren van de meerjarenonderhoudsplannen (MJOP’s) van de panden. De verduurzamingsmaatregelen worden in de MJOP’s ingevoegd waardoor de uitvoering wordt geborgd.
Stimular denkt graag met je mee over de aanpak voor het verduurzamen van het gemeentelijke vastgoed. Daarbij maken we gebruik van onze ervaring uit de klimaatneutraal-maatwerkadviezen die we hebben gemaakt voor gemeentelijke gebouwen in Hilversum, de Ronde Venen en Westvoorne (nu onderdeel Voorne aan Zee).
Certificeren voor de CO2‑Prestatieladder
De borging van bovenstaande activiteiten binnen de gemeentelijke organisatie is een belangrijk aandachtspunt. Dit proces van borging kan worden versterkt door het te laten certificeren en controleren door een onafhankelijke partij.
De laatste tijd besluiten steeds meer gemeenten om te certificeren voor de CO2‑Prestatieladder. Het opstellen van een CO2‑footprint en CO2‑reductieplan, het doorlopen van een jaarlijkse verbetercyclus en monitoren van de CO2‑uitstoot vormen de kern van het managementsysteem van de CO2‑Prestatieladder.
Ondersteuning voor gemeenten die willen certificeren
Wil je ook certificeren voor de CO2‑Prestatieladder? Stimular ondersteunt je daar graag bij. Wij hebben ruime ervaring met het begeleiden van alle onderdelen van de CO2‑Prestatieladder en met de situatie en bijzonderheden bij gemeenten.
Houd er rekening mee dat een certificering van een gemeente ruime tijd nodig heeft. Voldoende tijd is nodig om het bestuur, de directie en meerdere afdelingen in het traject te betrekken. Ook de besluitvorming binnen een gemeente en het reserveren van budgetten kosten meer tijd dan in het bedrijfsleven. Met een snelle certificering bereik je niet de gewenste borging van activiteiten binnen de organisatie, terwijl dit juist een van de belangrijkste redenen is om voor certificering te kiezen!
Stimular geeft de voorkeur aan een coachende rol bij het begeleiden van de certificering. Op deze manier maken we optimaal gebruik van de kennis en ervaring die al binnen gemeenten aanwezig is en worden de activiteiten die nodig zijn voor certificering direct binnen de organisatie verankerd. Dit betekent bijvoorbeeld dat je zelf de documenten voor certificering opstelt, eventueel aan de hand van formats van Stimular, en dat Stimular feedback geeft op de documenten. Deze coachrol vervullen we ook bij het Hoogheemraadschap van Delfland die op dit moment certificering voor de CO2‑Prestatieladder voorbereidt.
Ondersteuning voor gemeenten die al gecertificeerd zijn
Ook als je al gecertificeerd bent voor de CO2‑Prestatieladder kan Stimular je verder helpen. We geven een cursus CO2‑Prestatieladder voor gecertificeerde organisaties die handig is als je de certificering hebt overgenomen van een collega en/of op zoek bent naar tips om meer profijt uit het certificaat te halen. Gemeente De Fryske Marren heeft onze cursus gevolgd en beveelt hem aan. Marijn Kamerling: “Stimular zet op een heldere wijze uiteen wat de ladder inhoudt. De cursus geeft je de juiste voorbereiding die je nodig hebt als de CO2‑Prestatieladder in je takenpakket zit”.
Ook kan Stimular je ondersteunen bij het verdiepen en concretiseren van je CO2‑reductieplan, bijvoorbeeld met maatwerkadviezen voor het klimaatneutraal maken van gemeentelijke gebouwen.
Ondersteuning als je (nu) niet wilt certificeren
Liever (nu) niet certificeren? Ook dan kan Stimular je verder helpen op de onderdelen van het traject. Bij al onze ondersteuning op gebied van CO2‑footprint en CO2‑monitoring houden we de eisen van de CO2‑Prestatieladder aan zodat je altijd later nog kunt kiezen voor certificeren.
Neem contact met ons op om kennis te maken en jullie vragen en behoefte aan ondersteuning te bespreken.
Gerelateerde nieuwsberichten:
