Per 1 juli 2023 moeten klanten gaan betalen voor ‘to go’ plastic wegwerpverpakkingen. Het advies: 25 cent voor bekers, 50 cent voor maaltijdverpakkingen en 5 cent voor portieverpakkingen. Dit is echter een advies, geen vaste minimale prijs. Adviseur Carmen Cosijn legt in haar blog uit waarom dit een risico is.
Update 2024: Het beleid voor wegwerpverpakkingen is geëvalueerd en er volgen enkele aanpassingen op de regels. De meerprijs voor wegwerpbekers en -maaltijdverpakkingen wordt per 1 januari 2026 een vaste verplichte toeslag van 25 cent.
Verbod op gratis verstrekken
De regels zijn als volgt. Per 1 juli mogen de plastic wegwerpbekers en -bakjes niet meer gratis worden verstrekt. Klanten moeten een toeslag betalen voor deze verpakking die apart terugkomt op de kassabon. Daarnaast moeten de afhaalgelegenheden een herbruikbaar alternatief aanbieden en/of bring your own faciliteren. De extra prijs voor wegwerp moet ervoor zorgen dat er een verschuiving ontstaat naar herbruikbaar.
Vergelijkbaar met richtlijn voor prijs plastic tasjes
De aanpak is vergelijkbaar met de aanpak van de plastic tasjes in 2016. Ook toen kwam het Rijk met een richtlijn en geen vaste meerprijs. Het advies was 25 cent voor een simpel tasje. In 2018 gingen deze hemd- en lustasjes voor respectievelijk 9 en 15 cent over de toonbank: flink lager dan geadviseerd. Desondanks logen de resultaten er niet om: 80% minder verkoop en 60% minder draagtassen in het zwerfafval!
“Wilt u er een bekertje bij?”
Er is alleen één groot verschil. Voor het plastic tasje krijg je bij de kassa de vraag ‘of je er een tasje bij wilt’ van zeg 15 eurocent. De vraag “Wilt u er een beker bij” is vrij onlogisch bij een koffiebestelling. Het zou dus niet alleen verplicht moeten zijn om een herbruikbaar alternatief aan te bieden, maar ook om er naar te vragen bij de uitgifte: “Wilt u een wegwerpbekertje of liever herbruikbaar?”
Stiekem voor 1 cent op de kassabon
We lopen met de huidige aanpak daarom het risico dat de bekertjes stilzwijgend voor 1 cent extra op de kassabon terechtkomen. Volgens onderzoek heeft een meerprijs lager dan 14 cent voor een bekertje echter geen effect. Om de verschuiving naar herbruikbaar daadwerkelijk te realiseren is het dus van belang de verpakkingen niet te ver onder de adviesprijs te verkopen én klanten hier actief op te wijzen.
Het doel: 40% minder plastic bakjes en bekers
In 2024 worden de eerste resultaten van het beleid geëvalueerd. Dit zal onder andere uitwijzen of de keuze voor een adviesprijs net als bij de tasjes het gewenste resultaat heeft geleverd. In 2026 moet het gebruik van plastic wegwerpbekers en -bakjes met 40% zijn verminderd ten opzichte van 2022.
Update 2024: Inmiddels heeft de evaluatie plaatsgevonden en zijn enkele aanpassingen op de regels aangekondigd. De wegwerpbekers- en maaltijdverpakkingen krijgen met ingang van 1 januari 2026 een vaste meerprijs van 25 cent. De meerprijs voor thuisbezorging en voorverpakte producten wordt afgeschaft.
Carmen Cosijn, adviseur duurzaam ondernemen
