Energiezuinige podiumverlichting

Beschrijving

De techniek van led-spots en andere led-theaterverlichting is rond 2010 in een stroomversnelling geraakt waardoor nu voor diverse podia toepassingen geschikte led-verlichting beschikbaar is. Het vervangen van klassieke theaterspots en andere podiumverlichting door led-verlichting bespaart veel elektriciteit. Daarnaast brengt het andere voordelen zoals de mogelijkheid om kleuren te wijzigen zonder filters te wisselen, minder warmte(over)last in de zaal en een langere levensduur van de lampen.

1. Voor horizonverlichting wordt al op grote schaal gebruik gemaakt van led-verlichting. Het voordeel is dat de kleur van de horizonverlichting eenvoudig te wijzigen is. Led is hiervoor heel geschikt omdat een led-lichtbundel van nature smal is en daardoor extra geschikt voor het aanlichten van wanden en doek.
2. Voor kleuren-spots zijn led-spots (extra) aantrekkelijk omdat de energiebesparing dan hoger is (orde van 80%) dan bij vervanging van wit licht. Dit komt omdat de led-lamp zelf de kleur maakt en er dus geen verlies is door filters. De lamp kan dus ‘zachter’ (met minder vermogen) branden voor dezelfde hoeveelheid licht.
3. Voor witte spots zijn diverse zuinige alternatieven beschikbaar: CDM-lampen (Ceramic Discharge Metalhalide, een metaalhalidelamp), LEP-lampen (Light Emitting Plasma)en led-spots. CDM- en LEP-lampen kunnen niet snel aan en uitgeschakeld worden, en zijn dus vooral interessant als de verlichting continu nodig is. Een halogeenlamp van 20 resp. 35 Watt kan vervangen worden door een led-lamp van 5 resp. 8 Watt.
4. Voor grote spots komen de (hogedruk) metaalhalide (ook wel metaalhalogenide) lamp en de hogedruknatriumlamp in aanmerking. Deze zijn energiezuinig ten opzichte van traditionele reflector- en persgaslampen (vroeger technisch gezien gloeilampen, tegenwoordig vaak halogeen) en er zijn ook minder lampen nodig. Bijkomend voordeel is de langere levensduur van de lampen.
5. Voor het blauwe licht dat tijdens de voorstelling in de theatercoulissen wordt gebruikt zijn blauwe led-lampen heel geschikt en energiezuinig.
6. Met name voor toneel en dans geven led-spots vaak niet een heel natuurlijke kleurweergave van menselijke huid.
7. Led-theaterspots zijn (nog) niet in staat om grote afstanden te overbruggen (o.a. frontlicht in grotere zalen).

Toepasbaarheid

• Voor heel veel podiumverlichting zijn zuinige lichtalternatieven beschikbaar maar als de eisen voor de kwaliteit hoog liggen kan de benodigde investering fors zijn. Net als voor conventionele verlichting zijn er grote kwaliteits- en prijsverschillen.
• Uit energieoogpunt: vervang eerst het (gekleurde) licht dat de meeste branduren te maakt.
• De levensduur van led-spots vermindert sterk als ze te warm worden. Voor grote spots wordt daarom soms actieve koeling (een ingebouwde ventilator) ingezet. Het geluid daarvan moet acceptabel zijn voor deze toepassing.

Milieu aspecten

Het energieverbruik van zuinige podiumverlichting is 50 tot 80% lager dan van klassieke podiumverlichting.

Financiële aspecten

De terugverdientijd van het vervangen van theaterverlichting is sterk situatiespecifiek.
Daarom hierbij de factoren die een rol spelen:

• Bij 1.000 branduren per jaar betekent iedere Watt minder vermogen een besparing van 1 kWh. Als een spot van 1.000 Watt vervangen kan worden door een 250 Watt led-spot en 1.000 branduren maakt bespaart dat 750 kWh per jaar. Bij een elektriciteitsprijs van € 0,15/kWh betekent dat een besparing van € 112,50 per jaar.
• De besparing in stroomverbruik betekent ook dat er minder warmte ontstaat. Dit kan een extra besparing opleveren als de ruimte daardoor minder gekoeld hoeft te worden.
• Led-lampen maken meer branduren dan halogeenspots (ongeveer vijf keer zo veel) en gaan dus langer mee.
• Voor led-lampen hoeven geen filters gesneden te worden, dit scheelt tijd en materiaalkosten.

Led-podium- of theaterbelichting staat op de Energielijst (2023, code 210508) en komt daarom, onder voorwaarden, in aanmerking voor Energie Investerings Aftrek (EIA). Dit betekent dat je een extra bedrag ter grootte van 45,5% (2023) van het investeringsbedrag (inclusief montage) ten laste mag brengen van de winst. Zie voor meer informatie www.rvo.nl/eia.

Bekijk onze suggesties om verlichtingsoffertes te beoordelen.

Bron: Stichting Stimular