C. Plan voor groen bedrijfspand
(toekomstige situatie)
Alles in kaart gebracht in de terreinverkenning (B)? En is jouw programma van wensen en beschikbaar budget bekend? Dan kan de hovenier nu aan de slag met het maken van een vergroeningsplan voor jouw bedrijfspand en terrein.
Wat is een groen bedrijfspand?
Bij ‘vergroenen van bedrijven’ gaat het soms over het plaatsen van zonnepanelen en warmtepompen. In deze wegwijzer gaat het over het letterlijk vergroenen: méér bomen en planten om meer insecten, vogels, vlinders en andere dieren aan te trekken.
Hieronder bespreken we per onderdeel van de terreinverkenning welke maatregelen er in een vergroeningsplan terug kunnen komen.
- Verharding terrein en regenwaterafvoer
- Gevels bedrijfspand
- Dak bedrijfspand
- Flora en fauna
- Terreinomheining en veiligheid
Kijk bij de keuze van elke maatregel welke biodiversiteitsscore het krijgt en of het bijdraagt aan jouw doel(en).
Deze pagina helpt je met:
- inspiratie opdoen over vergroeningsmaatregelen,
- bespreken van je wensen met de hovenier,
- beoordelen van het voorstel van de hovenier.
1. Verharding terrein en regenwaterafvoer
- Minder verharding waar mogelijk.
- Open (in plaats van gesloten) straatstenen op de parkeerplaatsen. Let op: Pas dit niet toe als er risico is op bodemverontreiniging.
- Een (half verhard) wandelpad door het nieuwe groen is juist wél een goed idee.
- Vraag je hovenier om tweedehands en/of duurzame materialen. Denk aan tweedehands stoeptegels, betonnen tegels met Milieu- of DUBOkeur, of Olivijn voor halfverharding.
- Zorg dat het nieuwe groen voldoende regenwater krijgt. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van tegels met een gootje van regenpijp naar plantvakken. Op een groot bedrijfsterrein kan je water opslaan in een ondergrondse watertank met pomp en irrigatiesysteem. Op een terrein met weinig groen heb je mogelijk voldoende buffer met een regenton.
- Wateroverlast? Je kunt regenwater opslaan in een wadi, helofytenfilter of een blusvijver. Een wadi is een verlaagd gedeelte met vaste planten en struiken om regenwater van daken en paden tijdelijk op te vangen en geleidelijk in de bodem te laten infiltreren. Of voer regenwater af naar reeds aanwezige vijvers en beekjes. Kan het niet? Voer dan regenwater vertraagd af via infiltratiekratten (bijv. bufferblocks) onder de bestrating.
Weten welke maatregelen bijdragen aan het tegengaan van welke klimaateffecten?
Bekijk het overzicht.
2. Gevels bedrijfspand
- Geveltuin met planten die aantrekkelijk zijn voor insecten, zoals vlinders en bijen (denk aan teunisbloem, gewone margriet of grote kattenstaart).
- Klimplanten langs de gevels. Begroeide gevels zijn een fantastische schuilplaats voor vogels. Kies bij een gevel met oude voegen voor slingerplanten of winders (zoals blauwe regen, clematis en wilde wingerd) die via een klimconstructie van hout of staaldraad klimmen. Dit verkleint de kans op beschadiging van de gevels. Verder geldt: hoe ouder het voegwerk, hoe groter het risico. Twijfels? Bespreek dit dan met je hovenier. Zelfhechtende planten (zoals hedera en klimhortensia) hechten zich met zuignapjes of hechtworteltjes tegen de muur. Deze planten klimmen meestal sneller. Als grondgebonden gevelplanten niet mogelijk zijn, kan je er ook voor kiezen om gevelbakken op te hangen.
- Nestkasten voor gebouwafhankelijke vogels, zoals de huismus en de gierzwaluw. Bekijk bij SOVON of huismussen en gierzwaluwen in jouw gebied voorkomen.
3. Dak bedrijfspand
- Maak een (deel van het) dak groen. Dit biedt kansen voor biodiversiteit én voor regenwaterbuffering. Ook schuine daken kunnen vergroend worden. Hoe sterker de dakconstructie, hoe dikker het groene dak kan zijn. Dan is ook meer gevarieerde beplanting mogelijk, anders dan enkel sedum. Door wilde bloemen op je dak te plaatsen bied je voedsel (nectar) aan insecten. Een dikker groen dak vergroot ook de regenwateropvangcapaciteit. Lees verder in de Stimular-Maatregelen Groen dak en Groen dak voor schuine daken
- Maak voor aanwezige vleermuizen de overstek of dakgoot toegankelijk. Lees daarover in de Checklist Groen Bouwen.
4. Flora en fauna
Geef prioriteit aan grote bomen planten
- Biodiversiteit een boost geven? Plant inheemse bomen! Deze bomen komen van nature al in ons landschap voor in tegenstelling tot exoten die geïmporteerd zijn uit andere gebieden. Zelfs als je maar één wilg, eik of berk plaatst is de natuur daar al bij gebaat.
- Al veel inheemse bomen aanwezig? Overweeg dan inheemse fruitbomen. Dit levert voordeel op voor insecten en diverse andere dieren.
- Bij voorkeur ook een grote boom! Volgroeide bomen zorgen voor verkoeling, luchtzuivering en zorgen voor een betere waterbuffercapaciteit in de bodem. Met de Bomentabel van Klimaatadaptatie Nederland kan je filteren op deze functies.
- De beste tijd om een boom te planten? In november tot april zijn bomen (ook struiken, hagen en andere planten) in rust. Er wordt geen energie gestopt in de groei en aanmaak van nieuw blad. De wortels ontwikkelen zich wel in deze periode. Dat maakt deze maanden geschikt voor het planten van jonge bomen, hagen of bosplantsoen.
Vergroot door het planten van bomen en andere planten het leefgebied van overzicht. Als deze soorten op je terrein voorkomen is dat een teken dat het goed gaat met de natuur.
Weten hoeveel insectensoorten aan welke bomen zijn verbonden? Kijk op dit overzicht van Wageningen Universiteit. In en om een inheemse wilg komen maar liefst 450 insectensoorten voor! Ook een zomer- of wintereik en een zachte of ruwe berk huisvesten een groot aantal insectensoorten. Terwijl aan de exotische tamme kastanje, Europese lariks en Amerikaanse eik minder dan 40 insectensoorten verbonden zijn. Je kunt de Bomenwijzer van Inverde Vlaanderen gebruiken om te bekijken welke boom goed bij jouw bodemtype en omgeving past (vink bij Ecologie Inheems aan!).
En natuurlijk andere planten
- Geef de aanwezige soorten meer ruimte. Omdat ze al aanwezig zijn, weet je vrij zeker dat deze soorten het goed doen. Stem het groen ook af op de natuur in de omgeving. Hiermee maak je meer impact op biodiversiteit.
- Komen enkele plantensoorten heel veel voor? Overweeg dan om een deel met wortel en al te verwijderen, zodat andere soorten ook de ruimte krijgen. Ook nieuwe planten die je plaatst kunnen invasief zijn. Doe daarom de Tuinernietin check van Floron.
- Plaats grote bloembakken als grondgebonden groen echt onmogelijk is. Idealiter vlakbij regenpijpen, zodat regenwater naar de bakken kan worden geleid.
Benieuwd op welke struiken en planten welke organismen afkomen? Bekijk dan dit overzicht van Flora van Nederland. Zo doet vingerhoedskruid het goed bij bijen en hommels, is lavendel favoriet bij vlinders en is meidoorn populair bij vogels.
En vergeet de fauna niet
- Besdragende inheemse struiken, zoals mei- en vuurdoorn, hulst en kamperfoelie, zijn voor vogels een voedselbron.
- Vraag je hovenier om variatie in de bloeitijd en de winterhardheid van de planten. Elk seizoen bloeien er andere planten. Insecten hebben hierdoor het hele jaar voedselaanbod. Vogels en insecten hebben naast voedsel ook beschutting nodig, vooral in de koude wintermaanden. Daarom is het belangrijk dat er het hele jaar groen is. Dit bereik je door zogenoemde groenblijvende planten neer te zetten, zoals klimop, taxus, jeneverbes of grove den.
- Plaats een bijenhotel waar solitaire bijen hun eieren kunnen leggen en wat voor bewustzijn over de natuur om ons heen bij voorbijgangers kan zorgen.
- Laat snoei-, en bladafval in hoopjes liggen, zodat egels daar kunnen schuilen.
5. Terreinomheining en veiligheid
- Baken je terrein natuurlijk af met een struweelrand of houtsingel. Het zorgt ervoor dat vogels, insecten en egels beschut van A naar B kunnen. Dit verhoogt de verbinding tussen groene gebieden. Kies hierbij voor een gelaagde begroeiing: een combinatie van bomen, struiken en lage planten.
- Of kies voor het aanleggen van een takkenril of houtwal. Dit zijn “muren” van snoeihout. Ze vormen een goede schuil- en nestelgelegenheid voor diverse diersoorten.
- Overweeg en fruitmuur of groentehek, waar bonenstaken omhoog kunnen klimmen en tomatentrossen kunnen groeien.
- Poeltjes, wadi’s en beekjes kunnen ook je gebied afbakenen. Ze zijn een leefgebied voor reptielen en amfibieën en kunnen watervogels en planten van water voorzien.
- Heb je last van criminaliteit of vandalisme? Plaats dan meidoorn, sleedoorn, bramen- of rozenstruiken. Deze kunnen helpen in het voorkomen hiervan.
- Zorg voor verlichting met bewegingssensor. Hiermee voorkom je onnodig aanstaan, en houd je het energieverbruik laag. Ook worden nachtdieren, zoals vleermuizen, niet onnodig gestoord en zorg je voor een schrikreactie bij de bezoeker. Het type verlichting heeft invloed op de fauna. Kies voor amberkleurige UV-vrije ledlampen (Batlampen). Deze gaan bovendien geleidelijk aan en uit dankzij een ingebouwde astronomische klok.
- Voorkom dat ongewenste bezoekers het nieuwe groen kunnen gebruiken om op of in het pand te komen.
Plan voor je groene bedrijfspand af?
Dan kan de hovenier aan de slag met de uitvoering. Houd – al in de planvorming – rekening met beheer en onderhoud. En check of er subsidies zijn voor je vergroeningsplan. Dat lees je op de pagina Uitvoering vergroeningsplan (D).
Bronnen en verder lezen over groene bedrijfspanden
Zo enthousiast geworden dat je nog meer wilt weten?
Voor specifieke doelgroepen
- Groenblauwe schoolpleinen, Provincie Zuid-Holland en het Hoogheemraadschap van Delfland
Stappenplan, voorbeelden van maatregelen, voorbeeldprojecten en gratis lespakketten voor buitenlessen willen geven. - De Ecocheck en Brochure Sport en Natuur, Vlinderstichting
Nulmeting en de brochure met maatregelen voor biodiversiteit op sportparken.
Voor bedrijventerreinen
- Factsheet Kansen voor vogels op bedrijventerreinen, Vogelbescherming, 2020
- Kennisdossier Klimaatadaptatie op bedrijventerreinen, KlimaatadaptatieNederland
- Hoe vergroenen we bedrijventerreinen (PDF), Provincie Gelderland, 2019
Twaalf maatregelen om bedrijventerreinen te vergroenen. Incl. overzicht van de kosten en van de baten voor overheden en ondernemers. - Handreikingen duurzame bedrijventerreinen voor bestaande gebouwen en terreinen (PDF) en voor nieuwe gebouwen en terreinen (PDF), Provincie Overijssel, MKB Nederland Midden en VNO-NCW Midden, 2020
Deze handreiking geeft een overzicht van goed toepasbare, fysieke maatregelen op het gebied van biodiversiteit en klimaatadaptatie, en ook andere thema’s. Met voorbeelden uit Overijssel. - Wat je wilt weten over Groene gezonde bedrijventerreinen, Stichting Steenbreek en provincie Zuid-Holland, 2021
Inspirerende ideeën en praktische informatie; bedoeld voor gemeenten, beheerders van bedrijventerreinen en ondernemers. - Leefgebied voor icoonsoorten vergroten, Provincie Zuid-Holland, 2021.
Pagina 52 en 53 laten zien welke maatregelen je kan nemen om het leefgebied van icoonsoorten te versterken en vergroten. Pagina 54 laat zien welke maatregelen je kan nemen om je bedrijfsterrein klimaatadaptief in te richten.
Voor doe-het-zelvers
- Goede bemesting, MilieuCentraal, 2022
Tips voor een gezonde bodem en voor milieuvriendelijke bodemverbeteraars. - Bestrating, MilieuCentraal, 2022
Milieuvriendelijke bestrating kiezen, keurmerken en duurzaam alternatief. - Red de wilde bij!, Cruydthoeck, 2022
Tips voor bij de plantkeuze en top 10 makkelijke inheemse planten. - Vaste planten in openbaar groen, WUR, 2011
Op pagina 44 een tabel met geschikte planten voor openbaar groen. - Groene gevels, Arnhem Klimaatbestendig, 2022
Hulp bij het kiezen van klimplanten. - Onkruid vergaat, Unie van Waterschappen, Vewin, Ministerie van IenW
Website over niet-chemische bestrijding om zo vervuiling van water en bodem tegen te gaan. De portal richt zich op alle doelgroepen buiten de landbouw: particulieren, professionele beheerders en kennisinstituten.
Biodiversiteit & bedrijven
Wegwijzer vergroenen bedrijfspand (met hovenier)
ondersteuning nodig bij het maken van een groen bedrijfspand?
Stimular kan je ondersteunen met het maken van een plan om je bedrijf, organisatie of bedrijventerrein te vergroenen.
© 2020 Stichting Stimular