Beschrijving
Warmte die vrijkomt door het koelen van producten, kan ergens anders in het gebouw nuttig gebruikt worden, voor ruimteverwarming of warm tapwater. De warmte kan:
- rechtstreeks gebruikt worden, door de warmte die vrijkomt direct in een werkruimte te blazen.
- via een tussenmedium worden overgedragen, bijvoorbeeld via een persgasboiler. Persgas is het hete koudemiddel van een koel- en/of vriesinstallatie op weg van de compressor naar de condensor. Aan de hete persgassen wordt met een warmtewisselaar warmte onttrokken. Een persgasboiler kan gebruikt worden voor ruimteverwarming (in combinatie met vloerverwarming) en voor warm tapwater.
In sommige gevallen kan de warmte ook extern worden ingezet. Lees hier meer over in maatregel Restwarmte of –koude uitwisselen met de buren.
Veel aandacht voor energiezuinige koeltechniek
Koelewijn’s Haringleggerij, Frans ter Haar (general manager)
Hap je een harinkje van Koelewijn, dan weet je zeker dat die duurzaam is gevangen én duurzaam is verwerkt in een gebouw dat bijna-energieneutraal is.
Het duurzaamste brouwhuis van Europa
Gulpener, Jan-Paul Rutten, eigenaar
Gulpener heeft een stevige ambitie: in 2030 moet hun bierproductieproces fossielvrij zijn. Het nuttig gebruiken van de restwarmte van het koelen van een bier speelt daarbij een belangrijke rol.
Brouwerij Bavaria bespaart fors met nieuwe warmtepomp
Brouwerij Bavaria, Leon van Veghel, Manager Utilities
Een nieuwe warmtepomp in de brouwerij van Bavaria bespaart de bierbrouwer 5 procent energie. De pomp is volgens het bedrijf een stap richting een eigen warmtenet.
Unieke samenwerking tussen twee fabrieken
A-Ware en Fonterra
Het hele klimaatsysteem voor de kantoren draait op restenergie uit de fabriek en er is geen externe energiebron meer nodig.
CO2-uitstoot 25% lager
Vomar Voordeelmarkt
Een Vomar in heerhugowaard gaat restwarmte leveren voor vijf andere winkels en 72 woningen. Een Dekamarkt in Heemskerk aan 29 woningen en andere gebouwen, zoals kantoren.
Toepasbaarheid
- Restwarmte kan nuttig gebruikt worden als de periode van warmtevraag (gedeeltelijk) samenvalt met de tijd waarin de koel- en/of vriesinstallatie restwarmte levert. In de meeste gebouwen is de vraag naar warmte voor ruimteverwarming geconcentreerd in het stookseizoen in de ochtenduren (als het gebouw moet worden opgewarmd). Er kan de gehele werkdag vraag naar warm tapwater zijn.
- De mogelijkheid om warmte nuttig te gebruiken, is ook afhankelijk van de temperatuur van de vrijgekomen warmte en de temperatuur die voor ruimteverwarming of warm tapwater noodzakelijk is. De mogelijkheden voor nuttig gebruik worden vergroot als lage temperaturen nodig zijn, bijvoorbeeld lage temperatuurverwarming. De temperatuur kan met een warmtepomp verhoogd worden.
- De toepasbaarheid is groter bij centraal opgestelde systemen, wat inhoudt dat één compressorinstallatie voor meerdere koel- en vriescellen/meubels is geïnstalleerd.
- Als de restwarmte wordt gebruikt om warm tapwater te maken, kan bijverwarming nodig zijn om aan hygiëne/legionella eisen te voldoen (minimale temperatuur van 55-60 °C). Dit verlaagt de rentabiliteit.
Technische randvoorwaarden:
- Er is ten minste 50 kW aan thermisch vermogen van de condensor beschikbaar.
- Het moet technisch mogelijk zijn om de warmte nuttig te gebruiken.
Milieuaspecten
Energiebesparing door warmteterugwinning. De besparing wordt uitgedrukt in MJ opgewekte warmte. Voorbeelden:
- In een supermarkt met een centraal systeem met een koelcapaciteit van 200 kW kan 30% van de warmte nuttig gebruikt worden. Dit betekent een besparing van 216.000 MJ ofwel ca. 6.800 m3 aardgas per jaar. Dit komt overeen met € 2.040 per jaar.
- In een opslag- en transportbedrijf kan 50% van de restwarmte nuttig gebruikt worden, tenzij dit meer is dan de warmtebehoefte.
Financiële aspecten
De investeringskosten zijn sterk afhankelijk van de wijze van toepassing van de restwarmte.
- Bij direct in een werkruimte blazen van de warmte: bouwtechnische kosten.
- Bij gebruik van een persgasboiler voor het verwarmen van tapwater zijn standaard oplossingen beschikbaar. De kosten voor aanschaf en aanleg liggen tussen € 1.000 en € 2.000.
- Wanneer een warmtewisselaar op het persgascircuit wordt aangesloten ten behoeve van ruimteverwarming is een investering te verwachten van € 3.000 tot € 6.000.
- Wanneer warmte wordt teruggewonnen uit koelinstallaties van machines (industrie) met behulp van een warmtepomp en gebruikt wordt voor ruimteverwarming zijn de kosten ca. € 10.000.
Deze maatregel verdient zich op een zelfstandig en natuurlijk moment binnen vijf jaar terug bij meer dan 1.000 nuttige gebruiksuren. (Bron: RVO voor EML 2023. Hierbij is gerekend met € 0,21 per kWh en € 1,16 per m3 aardgas (excl. BTW).)
Warmtepompen voor het nuttig aanwenden van warmte voor processen (2023, code 221103) staan op de Energielijst en komen daarom, onder voorwaarden, in aanmerking voor Energie Investerings Aftrek (EIA). Dit betekent dat je een extra bedrag ter grootte van 45,5% (2023) van het investeringsbedrag ten laste mag brengen van de winst. Zie voor meer informatie www.rvo.nl/eia.
Warmtepompen komen ook in aanmerking voor Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE). Je kunt subsidie krijgen voor een deel van de investeringskosten. De hoogte van het subsidiebedrag is afhankelijk van het soort apparaat en de energieprestatie. Voor warmtepompen ligt deze indicatief tussen de € 500 en € 2.500. Je komt niet in aanmerking voor ISDE als je voor dit apparaat ook EIA gebruikt. Zie voor meer informatie www.rvo.nl/isde.
Aanvullende informatie
Erkende maatregel voor energiebesparing
Het Activiteitenbesluit schrijft voor dat locaties die aan bepaalde voorwaarden voldoen verplicht zijn rendabele energiebesparende maatregelen te nemen. Deze maatregel is (onder voorwaarden) rendabel ofwel erkend. Een maatregel is erkend op een zelfstandig moment (“Direct uitvoerbaar? Ja”) of op een natuurlijk moment (bij vervanging/renovatie) en soms afhankelijk van de situatie. Lees meer in de maatregel Voldoe aan (erkende) maatregelen uit Activiteitenbesluit. Op de website van RVO kan je de volledige Erkende Maatregelenlijst (EML) 2023 downloaden met daarbij de technische en economische randvoorwaarden.
Energiezuinige technieken moeten goed beheerd worden om te besparen wat mogelijk is. Daarom heeft de overheid voor alle erkende energiemaatregelen aangegeven welk doelmatig beheer en onderhoud (DBO) nodig is. Beoordeel jaarlijks of de techniek nog goed functioneert. Lees meer in de tip Jaarlijks doelmatig beheer en onderhoud van (erkende) energiemaatregelen.
Bron: Stichting Stimular, Erkende Maatregelenlijst 2019, Erkende Maatregelenljst 2023 en Informatiebank