Beschrijving
Persluchtapparatuur vervangen door elektrische apparatuur (elektrificeren) bespaart veel elektriciteit. De conversie van elektriciteit naar perslucht (laag rendement) is dan niet meer nodig.
Voordelen persluchtapparatuur
Perslucht heeft veel voordelen in het gebruik: lage installatiekosten, overal beschikbaar en eenvoudig te transporteren, het is veilig (geen vonken, geen explosiegevaar), betrouwbaar en nauwkeurig (bijvoorbeeld bij moeraanzetters). Soms is persluchtaangedreven gereedschap om ergonomische redenen gewenst (bijvoorbeeld vanwege het gewicht). Ook zal apparatuur aangedreven door lucht minder snel gestolen worden dan elektrisch aangedreven gereedschap.
Persluchtapparatuur niet energie-efficiënt
Echter de productie van perslucht (dus het samenpersen van de lucht) heeft een laag rendement, gemiddeld slechts 3 tot 5%. De rest komt als warmte vrij bij de compressor. Tel daarbij het verlies op door (soms) lange leidingen, te hoge drukken die bij de gebruiksplek weer gereduceerd moet worden, lekkages en het zal duidelijk zijn dat de toepassing van perslucht, hoewel soms onvermijdelijk, niet energie-efficiënt is.
Afweging perslucht of elektrisch apparatuur?
Bekijk daarom of de keuze voor perslucht nog steeds terecht is. Tegenwoordig is steeds meer “vonk-vrij” elektrisch gereedschap verkrijgbaar, waardoor explosieveiligheid geen reden meer is om pneumatisch gereedschap te gebruiken.
Voor sommige klassieke persluchttoepassingen zijn tegenwoordig perslucht-loze technieken gangbaar. Deze technieken zijn vaak ontwikkeld vanwege procestechnische eisen, of besparing op grondstoffen. Beperking van persluchtverbruik is een gunstig bij-effect. Enkele voorbeelden:
- Bij gritstralen van regelmatige oppervlakken is het mogelijk het grit op het oppervlak te brengen door een schoepturbine. Omdat hiervoor geen perslucht nodig is, is het energieverbruik per oppervlakte-eenheid ongeveer de helft van pneumatisch stralen. Werpstralen is beperkt toepasbaar.
- Verfspuitsystemen die werken met lagere druk perslucht (high volume low pressure of HVLP) of zonder perslucht (airless) worden toegepast omdat ze verf efficiënter opbrengen, en daardoor minder afval en luchtemissies geven en arbeidsomstandigheden verbeteren. Daarbij verbruiken ze minder (HVLP) of geen (airless) perslucht, waardoor ze ook energie besparen.
Toepasbaarheid
Direct toepasbaar als wordt voldaan aan technische randvoorwaarden:
- Er is een geschikt elektrisch alternatief beschikbaar dat voldoet aan de specifieke eisen van de werkzaamheden zoals voldoende koppel en een handzaam gewicht en formaat.
- De gereedschappen worden niet in een ATEX omgeving gebruikt.
Milieu aspecten
De besparing op elektriciteit kan als volgt berekend worden:
- vermenigvuldig het elektrisch vermogen van het pneumatisch gereedschap
- met het geschatte aantal gebruiksuren per jaar,
- met 50% benuttingsgraad,
- met 95 tot 97% besparing.
Voorbeeld: Vervang pneumatisch gereedschap dat een compressor van 5 kW nodig heeft en dagelijks 2 uur wordt gebruikt, door elektrisch gereedschap (met gelijke capaciteit). Dat bespaart per jaar ruim 1.000 kWh.
Financiële aspecten
Het netto rendement van pneumatisch gereedschap is vaak nog geen 3% (vanwege het lage rendement van het opwekken van de perslucht), terwijl het rendement van elektrisch gereedschap 80 tot 85% is. Pneumatisch gereedschap verbruikt dus vele malen meer elektriciteit dan elektrisch gereedschap. Door over te stappen op elektrisch gereedschap kan circa 95% energie worden bespaard. Of dit opweegt tegen de investering is afhankelijk van de aanschafwaarde van elektrisch gereedschap, het vermogen van het huidige gereedschap en het aantal uren per jaar dat het gereedschap wordt gebruikt.
Per 3 stuks kost elektrisch handgereedschap ongeveer € 250.
Deze maatregel verdient zich op een zelfstandig moment binnen vijf jaar terug als de persluchtcompressor wekelijks meer dan 6 uur wordt gebruikt. (Bron: RVO voor EML 2023. Hierbij is gerekend met € 0,21 per kWh en € 1,16 per m3 aardgas (excl. BTW).)
Aanvullende informatie
Vervang pneumatisch aangedreven apparatuur ouder dan 10 jaar. Nieuwe technieken verbruiken 20 tot wel 50 % minder perslucht.
Erkende maatregel voor energiebesparing
Het Activiteitenbesluit schrijft voor dat locaties die aan bepaalde voorwaarden voldoen verplicht zijn rendabele energiebesparende maatregelen te nemen. Deze maatregel is (onder voorwaarden) rendabel ofwel erkend. Een maatregel is erkend op een zelfstandig moment (“Direct uitvoerbaar? Ja”) of op een natuurlijk moment (bij vervanging/renovatie) en soms afhankelijk van de situatie. Lees meer in de maatregel Voldoe aan (erkende) maatregelen uit Activiteitenbesluit. Op de website van RVO kan je de volledige Erkende Maatregelenlijst (EML) 2023 downloaden met daarbij de technische en economische randvoorwaarden.
Energiezuinige technieken moeten goed beheerd worden om te besparen wat mogelijk is. Daarom heeft de overheid voor alle erkende energiemaatregelen aangegeven welk doelmatig beheer en onderhoud (DBO) nodig is. Beoordeel jaarlijks of de techniek nog goed functioneert. Lees meer in de tip Jaarlijks doelmatig beheer en onderhoud van (erkende) energiemaatregelen.
Bron: Infomil, Erkende Maatregelenljst 2023 en Informatiebank