Schooldirecteur Jacob Gorter van de Ds. G.H. Kerstenschool leerde zelf van een zelflerend regelsysteem om slim energie te besparen. Lag in 2020 het gasverbruik van de school op 12.500 m3 per jaar, nu is dit teruggebracht naar 5.000 m3. Hoe? Laat je inspireren door het succesvolle verduurzamingsverhaal van deze basisschool en het enthousiasme waarmee de betrokken directeur dit voor elkaar kreeg.
Hoog gasverbruik na installatie van nieuwe cv-ketel
Dit verhaal begint niet zo positief. De Kerstenschool in Ridderkerk liet in 2020 de grootste cv-ketel vervangen en de installateur ‘vergat’ een deel van de regelingen. Daardoor stond in vakanties de verwarming aan. Ook werd de boiler met ringleiding voor warm tapwater 24/7 verwarmd, voorheen gebeurde dat alleen tijdens schooltijd. Hierdoor steeg het gasverbruik van zo’n 9.000 naar 12.500 m3 per jaar. Schooldirecteur Jacob Gorter ontdekte dit pas bij de jaarafrekening. Intussen was ook de software van de resterende regeling verouderd en niet meer te updaten.
Nieuw geavanceerder regelsysteem
De installateur erkende de fout en stelde een nieuw regelsysteem voor. Jacob vond de prijs van dit systeem erg hoog en vroeg zich af of hoe lang de terugverdientijd van het systeem zou zijn. Hij verdiepte zich en vroeg collega-directeuren naar hun ervaringen. Zo kwam hij bij Hero Balancer. Hero Balancer noemt zichzelf een “gebruiksvriendelijk gebouwbeheersysteem voor kleine en middelgrote panden” en is een slim, zelflerend, systeem. Jacob: “In het begin was het pand soms al om 7 uur op temperatuur. Te vroeg dus; dat gebeurt nu niet meer. Het opwarmen duurt lang en start met cv-water van een lage temperatuur; dat blijkt voordeliger voor onze gasrekening”.
Slimme radiatorknoppen in iedere ruimte
De Kerstenschool heeft in alle ruimten slimme radiatorknoppen geïnstalleerd die op afstand instelbaar zijn. Jacob beheert deze via een app. “Het instellen is in het begin van het schooljaar een uurtje werk. Daarna stel ik af en toe wat bij.” De knoppen zijn verdeeld in vier groepen met ieder een eigen planning: aula, lokalen vrijdagmiddag leeg, lokalen vrijdagmiddag bezet en de overige ruimten (met name kantoren). “Dat de planning per groep ingesteld kan worden is een recent toegevoegde functionaliteit. Dat is voor mij veel minder werk dan toen ik dat per ruimte moest doen. De knoppen in de lokalen kunnen overigens niet ter plekke lokaal bediend worden, om onjuist gebruik te voorkomen.” Jacob heeft ook toegang tot het beheerdersdashbord waar onder andere aanvoertemperatuur en opwarmtijd aan te passen zijn. Jacob gebruikt deze om de instellingen te verfijnen.
Campagne overheid: zet thermostaat op 19 °C
Toen het kabinet april 2022 adviseerde de thermostaat op 19 °C te zetten deed de school dit ook. “Enkele collega’s misten, na de introductie van de slimme knoppen en de nieuwe ruimtetemperatuur, dat ze niet meer zelf aan de knoppen konden draaien. Daarom staat in sommige kantoorruimtes de temperatuur nu op 19,5 °C. De knoppen in deze ruimten hebben tegenwoordig een boost-functie: ze kunnen extra snel opwarmen. Dan is de ruimtetemperatuur binnen een half uur 0,5 á 1°C hoger. De boostknop zorgt ervoor dat collega’s meer comfort ervaren.”
Ook lagere nachttemperatuur
Jacob verlaagde ook de nacht- en weekendtemperatuur. Voorheen ging bij 15 °C de verwarming soms aan voor één van de twee vleugels beneden en werd de andere vleugel onnodig opgewarmd. Nu heeft Jacob de nachttemperatuur verlaagd naar 10 °C. De temperatuur daalde in 2024 alle en in de voorjaarsvakantie zo ver. “Daarna is er wat extra gas nodig om de school weer op te warmen, maar dat weegt ruimschoots op tegen de besparing.”
Verwarming van de klaslokalen met airco’s
Jacob erkende de maatschappelijke druk om minder aardgas te gebruiken. Hij verkende het bijplaatsen van warmtepompen bij de cv-ketels. Maar, in alle lokalen waren al airco’s aanwezig die kunnen verwarmen. Er waren dus al warmtepompen! De lokalen worden nu met de cv-ketel verwarmd tot 14 °C tussen 8:15 en 16 uur. De airco’s verzorgen de rest van de verwarming. “De leerkracht is er altijd iets eerder en zet de airco aan. Het is dan snel 19 °C. Na een koude nacht merk je dan wel dat de massa in het lokaal koud is en het lokaal snel afkoelt. Dan moet de airco af en toe weer aan.”
Cv-ketel nu vooral voor pieken
Jacob is heel tevreden met het resultaat. “Voor de bovenverdieping gebruiken we de cv-ketel nauwelijks meer. Voor de benedenverdieping nog wat vaker, vooral voor de kantoorruimtes en de aula. In 2024 is de centrale verwarming in de lokalen niet aan geweest. Pas 6 januari 2025, de eerste dag na de kerstvakantie, was de cv-ketel nodig om de lokalen te verwarmen.
Boiler en ringleiding eruit
De Kerstenschool had een boiler met ringleiding naar een warmwaterkraan in elk klaslokaal. Uit onderzoek vanwege het hoge gasverbruik bleek dat de ringleiding 500 tot 600 m3 gas per jaar gebruikte. In de winter komt dat ten goede aan de ruimteverwarming. In de zomer zorgt het voor hitteoverlast. De boiler bij de cv-ketel is vervangen door twee elektrische boilers van 15 liter. Deze hangen in de schoonmaakkasten. Twee punten met warm tapwater blijkt voldoende, behalve als, twee keer per jaar, ouders helpen de school schoon te maken. Nu worden ouders gevraagd een waterkoker mee te nemen.
Meten is weten
Jacob vindt het leuk te monitoren. Eens per week bekijkt hij de app van Hero Balancer. Per lokaal kan hij de temperatuur, vochtigheid en het CO2-niveau zien. Achter de schermen kan hij ook de aanwarmtijd en aanvoertemperatuur van het cv-water zien. Zo rond de herfstvakantie kijkt Jacob of het systeem nog goed werkt. Vorig jaar waren enkele radiatorknoppen in de klaslokalen kapot. Die zijn nu voorzien van hoesjes om ze te beschermen voor de vele kinderhanden. Jacob: “Toen wij startten met Hero Balancer richtte het bedrijf zich nog niet zo lang op scholen. Er waren toen wat kinderziektes. Die zijn verholpen en het systeem heeft ook meer mogelijkheden gekregen. Ik raad dit regelsysteem zeker aan.”
Gasverbruik bijna gehalveerd
Resultaat van alle acties is dat het gasverbruik in 2024 maar 4.770 m3 was. Dat is bijna een halvering t.o.v. de periode voor 2021 toen het systeem ‘goed’ functioneerde. Het elektriciteitsverbruik is ongeveer gelijk. De besparing van de led-verlichting (die in dezelfde periode werd aangebracht) is blijkbaar ongeveer gelijk aan het elektriciteitsverbruik van de airco’s. 2024 had wel een zeer zachte winter, dus mogelijk stijgt het energieverbruik komende jaren wel wat.
Slim regelsysteem de investering waard
De investering heeft zich daarmee zeker terugverdiend. “Onze startinvestering was 12.000 euro. Het systeem dat onze installateur voorstelde kostte 30.000 euro. Later hebben we wel 8.000 euro extra geïnvesteerd voor de slimme radiatorknoppen. We betalen nu 2.000 euro per jaar voor de software en het onderhoud. Het systeem dat de installateur voorstelde, heeft geen directe abonnementskosten, maar deze zouden worden verrekend in ons onderhoudscontract.”
Ontzorgingsprogramma maatschappelijk vastgoed
Jacob meldde zijn school in 2021 aan voor het Ontzorgingsprogramma voor maatschappelijk vastgoed. Provincie Zuid-Holland ondersteunt daarin vastgoedeigenaren van scholen, religieuze, culturele en zorginstellingen met verduurzamen, onder andere met het inhuren van een energieadviseur. Jacob meldde zich aan omdat veel verlichting nog niet duurzaam was. Stimular kwam oktober 2021 op bezoek voor een energiescan. Jacob heeft de meeste dingen zelf uitgezocht. Marjon Olijdam van Stimular was sparringpartner en stok-achter-de-deur.
Ook meedoen aan het Ontzorgingsprogramma?
Geïnspireerd door dit succesvolle verduurzamingsvoorbeeld? Ook in 2025 kunnen eigenaren van maatschappelijk vastgoed zich aanmelden. Kijk voor meer informatie op Ontzorgingsprogramma Maatschappelijk Vastgoed van provincie Zuid-Holland.
Klik door naar informatie over andere provinciale ontzorgingsprogramma’s via de site van RVO.