Beschrijving
Aardwarmte, ofwel geothermie, wordt gewonnen uit aardlagen op dieptes tussen 500 en 4.000 meter. De doublet (installatie met twee putten) pompt het warme water op uit een put. In een warmtewisselaar wordt de warmte overgebracht naar een warmtenet voor verwarming van gebouwen of de glastuinbouw. Het afgekoelde water wordt vervolgens teruggepompt in een tweede put. Aardwarmte is duurzame warmte omdat het fossielvrij is en nauwelijks CO2-uitstoot heeft.
Warmte opgehaald tot 500 meter heet bodemwarmte. Zie tip Warmte- en/of koudeopslag in de bodem.
De investering voor de bouw van een systeem voor aardwarmte is hoog door onder andere dure proefboringen om watervoerende lagen te vinden en door de aanleg van de aardwarmte-energiecentrale. Mogelijke risico’s zijn verstopping/vervuiling van de put, gevolgen van trillingen, verontreiniging van het grondwater of bodemdaling. Door de hoeveelheid regels en vergunningen is de doorlooptijd circa 3 jaar. Voordelen van geothermie zijn t.o.v. andere duurzame warmtebronnen zijn:
- De energie is continue beschikbaar (niet afhankelijk van weersomstandigheden, dag/nacht en seizoen)
- De installatie boven de grond is relatief klein
- De operationele kosten zijn relatief laag
Geothermie in de praktijk
Geothermie wordt al tientallen jaren toegepast in IJsland, Frankrijk, Duitsland en Italië. In Nederland is het aantal geothermie projecten in 2018 nog beperkt en de gerealiseerde projecten zijn voornamelijk in de glastuinbouwsector. De boordiepte ligt meestal tussen 2.000 en 3.000 meter en de opgehaalde temperaturen tussen 60 en 100 ºC. In Den Haag is een installatie van aardwarmte voor de verwarming van een woonwijk in ontwikkeling.
Verwachtingen ten aanzien van aardwarmte
Geothermie is een vorm van duurzame warmte waar in het kader van het klimaatprobleem steeds meer aandacht naar uitgaat. Lees de tip over Duurzame warmte voor ruimteverwarming. Binnen duurzame alternatieven voor warmte hebben gezamenlijke warmtenetten een belangrijke rol omdat ze een of enkele grote warmtebronnen met vele afnemers verbinden. Restwarmte, biomassa en geothermie/aardwarmte zijn de mogelijke leveranciers aan een warmtenet. De potentie van aardwarmte is groot in Nederland. Speerpunten in de ontwikkeling van aardwarmte zijn: groei van het aantal rendabele projecten, passende wet- en regelgeving, maatschappelijk draagvlak en de aanleg van warmtenetten.
Toepasbaarheid
Geothermie is toepasbaar wanneer er op grote schaal warm water nodig is zoals bijvoorbeeld in de glastuinbouw of lichte industrie, of collectief, voor de gebouwde omgeving. De gewonnen warmte moet minimaal voor vijf hectare glastuinbouw, 2.500 woningen of een equivalent aan bedrijfspanden of -processen gebruikt worden. Het vermogen van de huidige geothermie installaties ligt momenteel tussen de 10 en 40 MWth.
Informeer bij de gemeente of er projecten zijn in jouw omgeving waar je op aan kan sluiten en/of zoek samenwerking met andere grote warmte-gebruikers in jouw omgeving.
Milieuaspecten
Bij de winning van aardwarmte komt nauwelijks CO2-vrij. De pompen, die het water uit de productieput en in de injectieput pompen, hebben elektriciteit nodig. Voor de tot nu toe gerealiseerde bronnen bedraagt de CO2-uitstoot gemiddeld ongeveer 7 kg/GJ, ten opzichte van 57 kg/GJ voor aardgas, een reductie van 88%. Als een geothermiebedrijf groene elektriciteit gebruikt, is de uitstoot nog lager.
Financiële aspecten
De investeringskosten van deze maatregel zijn hoog en sterk afhankelijk van de productiecapaciteit, de diepte en de hoeveelheid proefboringen. De terugverdientijd is afhankelijk van de grootte van het systeem en ligt tussen de drie en de tien jaar. Deze maatregel komt, onder bepaalde voorwaarden, in aanmerking voor de subsidie Stimulering Duurzame Energietransitie (SDE++). De subsidie stimuleert de energietransitie door een subsidie toe te kennen op basis van vermeden CO2-uitstoot. Bedrijven en non-profit instellingen komen in aanmerking. Voor het subsidiebedrag wordt jaarlijks gekeken naar actuele energieprijzen. Dit betekent dat bij hoge energieprijzen de uit te keren subsidie lager wordt. Voor sommige technieken komt dit erop neer dat (vrijwel) geen subsidie wordt uitgekeerd. Voor meer informatie: www.rvo.nl/sde.
Ook is er de regeling Risico’s dekken voor aardwarmte (RNES Aardwarmte) om de financiële risico’s van misboring bij een aardwarmteproject te verzekeren. Voor meer informatie www.RVO.nl/rdes
Daarnaast staat een intelligent lokaal warmtenetwerk op de Energielijst (2025, code 220913) en komt daarom, onder voorwaarden, in aanmerking voor Energie Investerings Aftrek (EIA). Dit betekent dat je een extra bedrag ter grootte van 40% (2024) van het investeringsbedrag ten laste mag brengen van de winst. Zie voor meer informatie www.rvo.nl/eia.
Aanvullende informatie
In het Het Masterplan Aardwarmte Nederland lees je meer over de stand van zaken en toekomstige ambities t.a.v. geothermie / aardwarmte.
Bronnen: Stichting Stimular, Het Masterplan Aardwarmte Nederland, www.geothermie.nl