Win warmte terug uit ventilatielucht

Beschrijving

Bij warmteterugwinning (wtw) wordt de verse, in te blazen lucht opgewarmd met de warmte van de afgezogen ventilatielucht. De meest toegepaste technieken zijn:

• kruisstroom warmtewisselaar (rendement 50 tot 60%)
• twin-coil (rendement 40%)
  Als de beide stromen niet met elkaar in contact mogen komen, of in- en uitvoer verder uit elkaar zitten, kan een twee-elementensysteem (twin coil) worden toegepast. Dit systeem bestaat uit twee warmtewisselaars. Een warmtewisselaar wordt in het afvoerkanaal geplaatst waar een energiedrager (water/glycol-mengsel) de warmte opneemt. De energiedrager wordt door de beide warmtewisselaars gepompt. In de andere warmtewisselaar geeft de energiedrager de warmte af aan de aangezogen koude buitenlucht.
• warmtewiel (rendement 60 tot 80%)
  Bij een warmtewiel moeten de luchttoe- en afvoer zich dicht bij elkaar bevinden. Bij een warmtewiel is er uitwisseling tussen een in- en uitgaande luchtstroom.
• tegenstroom warmtewisselaar (rendement 70 tot 90%)
• recuperatieve warmtewisselaar (rendement 80 tot 90%)
• heatpipe (rendement 50 tot 70%)

Voorzie de wtw van een ‘by-pass’, zodat vrije koeling toegepast kan worden (direct koelen van het gebouw met koude buitenlucht). Zie tip Koel met koude buitenlucht. Regelapparatuur bepaalt of de by-pass moet worden gebruikt of dat de wtw in bedrijf moet zijn.

_{Bron foto: Kijk! Duurzaam! bij Careyn in opdracht van Expertisecentrum Verduurzaming Zorg .}

Toepasbaarheid

Alleen toepasbaar in gebouwen met een mechanisch toe- en afvoer van ventilatielucht (gebalanceerde ofwel balansventilatie). Bij nieuwbouw altijd WTW toepassen. In bestaande bouw minimaal een twin coil toevoegen. Bij monumentale gebouwen wordt de status niet aangepast.

In grootkeukens wordt de ventilatielucht vaak naar buiten geblazen. Door een warmteterugwinningssysteem toe te passen kan het energieverbruik in een keuken worden verlaagd door warmte uit de ventilatielucht terug te winnen. Vaak wordt dan gebruik gemaakt van luchtreinigingsapparatuur die er voor zorgt dat de warmtewisselaar optimaal kan blijven functioneren.

Milieu aspecten

Er wordt minder aardgas verbruikt doordat de afgevoerde warme lucht gebruikt wordt als verwarming van de binnenkomende koele lucht.

De besparing op het gasverbruik per jaar is evenredig met de capaciteit van de ventilatoren per uur. De besparing bedraagt circa 1 tot 1,5 m³ gas per jaar per m³ ventilatielucht per uur als de ventilatie continu aanstaat. Het elektriciteitsverbruik neemt daarbij wel iets toe.

Voorbeeld

Bij een mechanische ventilatie die alleen in kantooruren (circa 2.500 uur per jaar) aan staat en een capaciteit heeft van 10.000 m³/uur, bedraagt de besparing circa 4.000 m³ gas per jaar. Staat de installatie van dit rekenvoorbeeld het gehele jaar 24 uur per dag aan, dan is de besparing circa 10.000 tot wel 15.000 m³ gas per jaar. De gemiddelde terugverdientijd is 3 tot 5 jaar.

Financiële aspecten

De investering voor een warmteterugwinning installatie is evenredig met de capaciteit van de ventilatie. De investering bedraagt circa € 3 per m³ ventilatielucht per uur. Deze maatregel verdient zich vaak binnen vijf jaar terug.

Warmte- (en koude) terugwinning voor grote systemen, kleine systemen, grootkeukens en veestallen staat op de Energielijst (2023, codes 210801, 210802, 210805 en 210806). Deze maatregel komt daarom, onder voorwaarden, in aanmerking voor Energie Investerings Aftrek (EIA). Dit betekent dat je een extra bedrag ter grootte van 45,5% (2023) van het investeringsbedrag (inclusief montage) ten laste mag brengen van de winst. Zie voor meer informatie www.rvo.nl/eia.

Aanvullende informatie

Erkende maatregel voor energiebesparing

Het Activiteitenbesluit schrijft voor dat locaties die aan bepaalde voorwaarden voldoen verplicht zijn rendabele energiebesparende maatregelen te nemen. Deze maatregel is (onder voorwaarden) rendabel ofwel erkend. Een maatregel is erkend op een zelfstandig moment (“Direct uitvoerbaar? Ja”) of op een natuurlijk moment (bij vervanging/renovatie) en soms afhankelijk van de situatie. Lees meer in de maatregel Voldoe aan (erkende) maatregelen uit Activiteitenbesluit. Op de website van RVO kan je de volledige Erkende Maatregelenlijst (EML) 2023 downloaden met daarbij de technische en economische randvoorwaarden.

Energiezuinige technieken moeten goed beheerd worden om te besparen wat mogelijk is. Daarom heeft de overheid voor alle erkende energiemaatregelen aangegeven welk doelmatig beheer en onderhoud (DBO) nodig is. Beoordeel jaarlijks of de techniek nog goed functioneert. Lees meer in de tip Jaarlijks doelmatig beheer en onderhoud van (erkende) energiemaatregelen.

Voor ruimteventilatie zijn de DBO-maatregelen:

• Periodiek schoonmaken van de luchtkanalen, filters en ventilatoren in het ventilatiesysteem.
• Filters luchtkanalen tijdig vervangen.
• Periodiek controleren en schoonmaken van de warmtewisselaars. Zie tip Reinig warmtewisselaar van koelinstallatie en luchtbehandelings­systeem.
• Verminderen van luchtvervuilingsbronnen waardoor de ventilatievoud lager kan zijn.
• Zo zuinig mogelijk instellen van bedrijfstijd ventilatievoorziening. Zie ook Recirculeer ventilatielucht voor 100% bij opwarming gebouw met balansventilatie en Ventilatie uit (of minder) buiten gebruikstijden.
• Controleren van instellingen en afstellen van de frequentieregeling van ventilatoren.

Bronnen: Stichting Stimular, Erkende Maatregelenlijst 2019, Erkende Maatregelenljst (EML) 2023 en Informatiebank