Beschrijving

Duurzaam verlichten begint met het optimaal gebruik van daglicht, dat wil zeggen bij een goed ontwerp van de daglichtopeningen (ramen, lichtkoepels, lichtstraten en glasstroken in scheidingswanden). Enerzijds kost dit minder energie voor verlichting. Maar minstens zo belangrijk: mensen vinden daglicht prettig. Kunstlicht wordt toegepast wanneer daglicht niet of onvoldoende aanwezig is:

1. Daglichtverlichtingsniveau te laag. De kunstverlichting wordt gebruikt om voldoende licht op het werkvlak te verkrijgen voor het uitvoeren van betreffende taken.
2. Luminantieverhoudingen niet goed. De kunstverlichting wordt gebruikt om scherpe contrasten en verschillen in de verlichtingssterkte binnen het vertrek te compenseren. Dus de mogelijkheid bestaat dat ondanks een voldoende daglichtverlichtingsniveau de kunstverlichting toch wordt aangeschakeld.

Bij het optimaliseren van de daglichttoetreding zijn een aantal aandachtspunten:

Algemeen

• Kies het daglichtoppervlak niet te hoog. Een gemiddelde situatie moet als uitgangspunt dienen in plaats van een sombere dag. Dit biedt zowel verlichtingstechnisch als klimaattechnisch voordelen.
• Kies goed isolerende beglazing (of doorzichtige kunststofbeglazing) om te voorkomen dat er (te) veel warmte verloren gaat. De beglazing moet bij voorkeur een U-waarde hebben van < 1,2 W/m²K (maar zeker < 2,8 W/m²K).
• Voorkom te hoge warmtebelasting door zoninstraling. Naast licht komt er ook een niet te onderschatten hoeveelheid zonnewarmte binnen. Zie de tip Zonwering.
• Pas desgewenst helderheidswering toe (lamellen of een gordijn aan de binnenzijde van het daglichtoppervlak). Goede buitenzonwering kan ook deze functie hebben en zorgt dat er geen grote verschillen in lichtniveau ontstaan.
• Verdeel het daglichtoppervlak gelijkmatig over de gevel en/of het dak.
• Voer de kozijnstijlen van het daglichtoppervlak in lichte kleuren uit i.v.m. luminantieverhoudingen.
• Maak binnenzijde van het dakoppervlak licht van kleur: dit vergroot het rendement van het daglichtgebruik en vermindert verblinding.
• Schuin vlakken, dagkanten en kozijnstijlen in de richting van het daglichtoppervlak af. Dit heeft tot gevolg dat deze aangelicht worden door strijklicht. Hierdoor ontstaan minder scherpe contrasten hetgeen rendementsverhogend werkt.
• Vermijd verblinding door directe zonnestraling.
• Maak in combinatie met daglicht gebruik van verlichting die schakelbaar is in zones evenwijdig aan de gevel en daglichtsensoren. Zonder automatische regelingen zal de verlichting vaak onnodig branden. Zie de tips:
  • Daglicht­­afhanke­­lijke regeling van verlichting
  • Dim verlichting wanneer minder licht nodig is
  • Schakel verlichting per (deel van) ruimte

Gevels

• Maak hoge smalle ramen. Deze hebben bij een gelijk glaspercentage een grotere “verlichtingsdiepte” dan een strook glas met geringere hoogte.
• Overweeg bij onvoldoende ramen het gebruik van lichtplanken / reflecterende lamellen.

Toepasbaarheid

Overweeg daglichttoetreding via de gevel bij nieuwbouw of verbouwing.

Milieu aspecten

Besparing op het energieverbruik, mits de daglichtvoorzieningen goed zijn geïsoleerd.

Financiële aspecten

Daglichtvoorzieningen in het dak vragen (ook in nieuwbouw) om een extra (bouwkundige) investering. Kosten van een lichtkoepel zijn sterk afhankelijk van de grootte, de vorm en de dikte. Er van uitgaande dat de bestaande dakconstructie in tact blijft zijn de kosten voor een lichtstraat van 10 m ongeveer € 3.000, exclusief aanpassing van de dakconstructie. Vraag om een offerte bij een leverancier, een dakdekker of een aannemersbedrijf. De gemiddelde terugverdientijd is tussen 4 en 15 jaar.

Bron: Halmos BV, Infomil