Beschrijving
Een natriumlamp is een energiezuinige lamp voor situaties waarbij een goede kleurweergave en hoge verlichtingssterkte niet zo belangrijk is. Denk bijvoorbeeld aan:
- Terreinverlichting
- Verlichting van bedrijfshallen of grote complexen
Een natriumlamp is een gasontladingslamp. Er zijn hoge en lagedruknatriumlampen. Een lagedruknatriumlamp heeft een hoge lichtopbrengst en is herkenbaar aan het oranjekleurige licht en de zeer slechte kleurweergave (Ra = 0). Een betere kleurweergave wordt bereikt met een hogedruknatriumlamp, maar deze is minder energiezuinig dan een lagedruknatriumlamp. Hogedruknatriumverlichting heeft een matige tot goede kleurwaardering (Ra is 50 – 80). Lagedruknatriumlampen hebben een snellere start dan hogedruknatriumlampen. Bij hogedruknatriumlampen duurt het circa 5 minuten voordat het lichtniveau 100% is. Hierdoor is hogedruknatriumverlichting niet geschikt voor systemen waarbij aanwezigheidsdetectie wordt toegepast.
Het natriumgas in aangeslagen toestand zendt licht uit. Bij kamertemperatuur is natrium een vaste stof en heeft een lage dampdruk. Daarom heeft de lamp ook een vulling van bijvoorbeeld neongas om de lamp te starten. Het neongas geeft hiervoor net genoeg warmte. De vrije elektronen en ionen in het gas geleiden stroom. Hierdoor vindt gasontlading plaats. Vrije elektronen worden door het elektrisch veld versneld en botsen met de atomen van het gas en met de metaalatomen. hierdoor komen de elektronen in het atoom in een hoger energieniveau. Ze zijn aangeslagen. Bij terugval naar het gewone energieniveau komt een foton vrij (elektromagnetische straling). Dit is zichtbaar licht of uv-licht. uv-licht wordt zichtbaar door de fluorescerende stoffen aan de binnenkant van de lamp. Vlak na het starten is het licht wat rood door het neon. Als de lamp voldoende warm is, verdampt het natrium en bereikt de lamp de volle lichtsterkte. Het licht van het natrium is geel. Om de stroom te begrenzen zijn gasontladingslampen voorzien van een voorschakelapparaat.
Bij een lagedruknatriumlamp blijft de temperatuur beperkt waar die bij hogedruknatriumlampen hoger kan zijn. Hierdoor is het mogelijk andere ionen in het gas te brengen als kwik of broom. Dit gebeurt door toevoeging van zouten. Dit heeft gunstig effect op de levensduur van de lamp. Bij een lagedruknatriumlamp moet de binnentemperatuur laag blijven. Daarom wordt de buitenballon vacuüm gepompt en wordt deze van binnen voorzien van een infrarood reflecterende laag tingedoopt indiumoxide. Dit verhoogt de lichtopbrengst. Een horizontale stand zorgt voor een goede gasverdeling. Het natrium condenseert dan gelijkmatig over de uitstulpingen van de buis in de lamp. Een nadeel van lagedruknatriumlampen is dat ze het milieuschadelijke kwik bevatten.
Toepasbaarheid
Natriumlampen kunnen worden gebruikt in binnen- en buitenverlichting.
Milieuaspecten
Deze maatregel bespaart op het elektriciteitsverbruik van de verlichting.
Financiële aspecten
Meestal verdient vervanging in de bestaande armaturen zich binnen 5 jaar terug.
Aanvullende informatie
Voor het kiezen van de meest geschikte oplossing is het van belang om de bestaande verlichtingskwaliteit van de verlichtingsinstallatie te inventariseren (verlichtingsniveau en gelijkmatigheid). Hierbij kunnen de volgende publicaties behulpzaam zijn:
- ISSO publicatie 90 Energie-efficiënte verlichting in en rondom gebouwen
- Binnenverlichtingsnorm NEN 12464-1
- RVO – Daglicht- en kunstlichtsystemen
- Slim Licht Scan Utiliteitsgebouwen
- NSVV publicatie Praktijkdocument Industriële Verlichting 2011 (BV-406)
Bronnen: Stichting Stimular, Erkende Maatregelenlijst 2019