Energiehub op bedrijventerrein

Energiehub: Oplossing voor netcongestie op bedrijventerrein

De energietransitie op bedrijventerreinen vertraagt en stagneert door netcongestie. Aansluitingen verzwaren voor laadinfra of warmtepompen is in veel gebieden niet meer mogelijk en terugleveren van elektriciteit aan het net kan ook niet overal meer. Vaak ligt de oplossing bij individuele achter-de-meter oplossingen (peakshaving, EMS, batterij) en kan een collectieve oplossing zoals een energiehub helpen om verduurzamingsplannen toch uit te kunnen voeren.

Wat is een energiehub?

Een energiehub (ook wel smart energy hub of smart grid) is een samenwerking tussen de bedrijven op het bedrijventerrein gericht op energiesturing. Het is een slim gestuurd, decentraal energiesysteem waarin vraag en aanbod zo goed mogelijk aan elkaar gematcht worden. Dit gebeurt door lokale productie, consumptie, opslag en energieconversie te combineren. Energiehubs kunnen echt niet zomaar onderling geregeld worden, hier zijn juridische en contractuele belemmeringen voor.

In een energiehub maken ondernemers afspraken over het afstemmen van energieverbruik, het opwekken van duurzame energie en het delen en opslaan van energie. Het is een slim energiesysteem waarmee de bestaande capaciteit beter wordt benut en plannen voor elektrificatie weer haalbaar worden. Een energiehub gaat over elektriciteit, maar ook over het delen van duurzame warmte. Er is geen officiële definitie voor een energiehub, daarom worden in de praktijk verschillende soorten initiatieven als energiehub bestempeld.

GroepsTransportOvereenkomst (GTO)

Vaak wordt van een energiehub gesproken als een GroepsTransportOvereenkomst (GTO) is gesloten met de netbeheerder. Een GTO is geen energiehub, maar wel een middel om een energiehub te realiseren. Met een GTO wordt een collectieve capaciteit (maximale piekvermogen) afgesproken. Hierdoor kunnen individuele bedrijven hun gecontracteerde transportvermogen overschrijden zolang het collectief onder het maximum blijft. Het doel is dat de bestaande capaciteit beter wordt benut door middel van slimme sturing van energieverbruik. De GTO is slechts een nieuwe contractvorm. Een GTO op zichzelf lost netcongestie niet op en zorgt ook niet voor verduurzaming. Hiervoor is nodig dat ook fysieke maatregelen worden uitgevoerd, zoals sturing via een collectief EMS (Energie Management Systeem), collectieve opwek van duurzame energie en/of opslag in een collectieve batterij.

Energiehandelsplatform, lokale energiemarkt of energiemarktplaats

Op een aantal bedrijventerreinen in Nederland is een energiehandelsplatform (ook wel lokale energiemarkt of energiemarktplaats) aanwezig. Dit wordt soms gepresenteerd als een energiehub, maar dat is het niet. Bij een energiehandelsplatform vindt de verhandeling van stroom op papier plaats, de stroom gaat alsnog via het energienet. Een energiehandelsplatform is vooral bedoeld om de businesscase van opwek van duurzame energie te verbeteren ten opzichte van teruglevering aan het net. Een energiehandelsplatform maakt het aantrekkelijker om bedrijfsdaken maximaal vol te leggen met zonnepanelen.

Een energiehandelsplatform is vaak wel een hulpmiddel binnen een energiehub. Het helpt om een organisatiestructuur voor samenwerking op te zetten en de inkomsten via het platform kunnen ingezet worden voor fysieke maatregelen binnen de energiehub.

Wanneer kiezen voor een energiehub

Op veel plekken wordt gewerkt aan het opzetten van een energiehub. Een energiehub is echter niet altijd de beste oplossing. Het oprichten is een tijdrovend en kostbaar proces. Soms kunnen bedrijven hun knelpunt met netcongestie zelf oplossen, bijvoorbeeld door:

Flexibeler om te gaan met hun energieverbruik.
Een EMS (Energie Management Systeem) te installeren.
Meer eigen duurzame opwek.
Opslag in een batterij.
Met ‘buren’ afspraken te maken zonder een GTO aan te vragen, bijvoorbeeld door voertuigen op te laden bij de buren die nog genoeg capaciteit hebben.
Een afspraak te maken met de netbeheerder over een contract met alternatieve transportrechten. Een voorbeeld daarvan is blokstroom. Daarbij wordt binnen bepaalde tijdsblokken (als het rustig is op het net) extra capaciteit beschikbaar gesteld. Dit biedt ‘s nachts extra capaciteit voor het opladen van voertuigen.

Een energiehub is zinvol als:

Bovengenoemde alternatieven niet de gewenste ruimte om verder te verduurzamen opleveren.
Veel bedrijven op dezelfde ring op het net knelpunten ondervinden.
De bedrijven uiteenlopende energieprofielen hebben (pieken op andere momenten van de dag). Bij veel vergelijkbare profielen blijven ook bij samenwerking knelpunten ontstaan.
Er veel flexibel vermogen aanwezig is. Bijvoorbeeld een bedrijf met vele koel- en vriescellen, waarmee op rustige momenten op het net extra wordt gekoeld en op drukke momenten het vermogen omlaag kan worden geschakeld.
Door samenwerking ook collectieve maatregelen worden gerealiseerd, zoals gezamenlijke opwek, opslag en sturing.

Stappenplan oprichten energiehub

De volgende figuur laat de stappen zien die nodig zijn om een energiehub op te richten.

Op de website van Kennisplatform Energiehubs staan de stappen verder uitgewerkt.

Netcongestie oplossen met energy hub

Bedrijvenpark Pannenweg, Wim Schilders (parkmanager)

“Door een energiehandelsplatform in te laten richten en gebruik te maken van een energiemanagementsysteem kunnen we het netcongestieprobleem oplossen."

Lees meer

Smart energy hub op Hessenpoort

Bedrijventerrein Hessenpoort, Ilse Sijtsema (parkmanager)

"Het hoog- en middenspanningsstation kan 90 megawatt aan energie terugnemen, maar op bedrijventerrein Hessenpoort gaan we 400 megawatt opwekken."

Lees meer

Hulpmiddelen voor oprichten energiehub op bedrijventerrein

Afgelopen jaren is ervaring opgedaan met het oprichten van energiehubs. Er zijn verschillende handreikingen, stappenplannen en praktijkvoorbeelden gepubliceerd. Hieronder een greep uit de hulpmiddelen:

Kennisplatform Energiehubs: stappenplan voor oprichten van energiehubs, een kennisbank en een overzicht van tools, zoals voorbeeldcontracten, gespreksleidraden, financieringsmiddelen en een juridische toolkit.
RVO-pagina over energiehubs met uitleg over energiehubs en praktijkvoorbeelden.
Stappenplan lokale energiesystemen (RVO): een kort stappenplan waar in grote lijnen de aanpak voor oprichten van een energiehub is omschreven.
Blauwdruk energy hub (EIGEN): een document waarin alle ontwikkelfasen voor een energiehub uitgebreid worden toegelicht.
Oprichtingsdocument exploitatiebedrijf (EIGEN): sjabloon voor een beslisdocument voor oprichting van een energiehub.

Ondersteuning nodig bij netcongestie op bedrijventerrein?

Stimular helpt gemeenten, ondernemersverenigingen en parkmanagers die een bedrijventerrein willen verduurzamen.