Beschrijving
Lange tijd was de basisverlichting in een bedrijf TL-verlichting: eerst TL-buizen met starters (vaak conventionele TL genoemd), later (vaak dunne T5 maar soms ook dikke T8) TL-buizen met elektronische voorschakelapparaten (hoogfrequente TL). Led-verlichting is een energiezuinig alternatief voor beiden. De energiebesparing t.o.v. conventionele TL is groot: vervang die zo snel mogelijk.
Van bestaande situatie naar led
Als de armaturen verouderd zijn kan je nieuwe armaturen nemen met led.
Als de armaturen niet verouderd zijn kan je:
- (in conventionele TL) Starter vervangen door led-starter met led-buis
- (in conventionele TL) Starter, trafo en condensator vervangen door led-driver met led-buis
- (in hoogfrequente TL) TL-buis vervangen door led-buis
Lees meer over de opties.
Hoe weet je of je conventionele TL hebt?
Deze heeft losse starters, die verwisseld kunnen worden als ze kapot zijn. Verder knippert deze TL bij het opstarten en aan het einde van de levensduur van de buizen. Ook vanuit je ooghoek kan je TL zien knipperen.
Toepasbaarheid
Overal waar TL-buizen hangen. Op nauurlijk moment van buizen of armaturen vervangen altijd doen. Soms ook doen op een zelfstandig moment (hangt af van het aantal branduren), omdat het dan loont.
Milieu aspecten
Verlichting bepaalt vaak een groot gedeelte van het energieverbruik van bedrijven en instellingen (voor dat led gangbaar was gemiddeld 20 tot 40% van het totaal).
Vervanging van conventionele TL-verlichting bespaart 20 tot 80% elektriciteit:
- 20 tot 50%: vervangen van alle oude TL-buizen (door led-buizen).
- 80%: vervangen complete lichtstraat door nieuwe armaturen (de helft van de oude armaturen was overbodig) met een daglichtafhankelijke regeling in een fabriekshal met sheddaken (daglichtkoepels).
Het voordeel van led t.o.v. hoogfrequente TL woog lange tijd niet op tegen de kosten, maar inmiddels veelal ook.
Financiële aspecten
Het direct vervangen van de aanwezige armaturen vereist vaak een hoge investering. Op het moment dat de verlichting in het kader van bijvoorbeeld grootschalige renovatie wordt vervangen, zijn er geen meerkosten voor het installeren van led. dat is immers de standaard nu.
Toch loont het in veel situaties om niet te wachten op een dergelijk natuurlijk moment.
Bij vermindering van de armaturen neemt de besparing toe en de terugverdientijd af. Er zijn wel extra kosten voor het aanpassen van het plafond. Specifiekere informatie over kosten lees je in de maatregel Led-basisverlichting.
Bekijk onze suggesties om verlichtingsoffertes te beoordelen.
Aanvullende informatie
Kijk ook naar de tips voor Ruimte leeg: licht uit door sensor en Daglichtafhankelijke regeling van verlichting en combineer deze voor een optimale besparing. Ook de volgende publicaties kunnen behulpzaam zijn:
- ISSO-publicatie 90 Energie-efficiënte verlichting in en rondom gebouwen
- Verlichtingsnorm voor werkplekken binnen NEN 12464-1
- Slim Licht Scan Utiliteitsgebouwen
Erkende maatregel voor energiebesparing
Het Activiteitenbesluit schrijft voor dat locaties die aan bepaalde voorwaarden voldoen verplicht zijn rendabele energiebesparende maatregelen te nemen. Deze maatregel is (onder voorwaarden) rendabel ofwel erkend. Een maatregel is erkend op een zelfstandig moment (“Direct uitvoerbaar? Ja”) of op een natuurlijk moment (bij vervanging/renovatie) en soms afhankelijk van de situatie. Lees meer in de maatregel Voldoe aan (erkende) maatregelen uit Activiteitenbesluit. Op de website van RVO kan je de volledige Erkende Maatregelenlijst (EML) 2023 downloaden met daarbij de technische en economische randvoorwaarden.
Energiezuinige technieken moeten goed beheerd worden om te besparen wat mogelijk is. Daarom heeft de overheid voor alle erkende energiemaatregelen aangegeven welk doelmatig beheer en onderhoud (DBO) nodig is. Beoordeel jaarlijks of de techniek nog goed functioneert. Lees meer in de tip Jaarlijks doelmatig beheer en onderhoud van (erkende) energiemaatregelen.
Voor verlichting zijn de DBO-maatregelen:
- Periodiek schoonmaken van armaturen, lampen, reflectoren en bijhorende schakelingen en regelingen. Bij een vervuilde lichtsensor kan de verlichting onnodig branden.
- Tijdig defecte lampen vervangen.
- Aanpassen van het verlichtingsniveau aan de activiteit. Zie tip Dim verlichting wanneer minder licht nodig is.
Bronnen: Stichting Stimular, Erkende Maatregelenlijst 2019