Isoleer spouwmuur

Beschrijving

Spouwmuurisolatie verlaagt de energiekosten en verhoogt het comfort.

Door ongeïsoleerde spouwmuren vindt een verlies van warmte en/of koude plaats. Isoleren vermindert dit, waardoor minder verwarmd hoeft te worden. Daarnaast wordt door de spouwmuurisolatie bij een verwarmde ruimte de (binnen)oppervlaktetemperatuur van de muren hoger, waardoor de binnentemperatuur (bij behoud van hetzelfde comfortniveau) kan worden verlaagd. Ook dit resulteert in minder stoken. In de zomer werkt het net andersom.

aandachtpunten

Voor het isoleren van spouwmuren, zijn de volgende aandachtspunten van belang:

• Pas goedgekeurd isolatiemateriaal toe.
• Het aanbrengen van de isolatie moet door een vakkundig (gecertificeerd) bedrijf worden uitgevoerd. Via www.skgikob.nl is een overzicht met relevante bedrijven beschikbaar die door het onafhankelijke bureau BV Kwaliteitsverklaringen Bouw (het vroegere BKS) worden gecontroleerd. Gecertificeerde bedrijven zijn in het bezit van een endoscoop. Hiermee kan men de spouw van binnen bekijken.
• Bij de aanwezigheid van een kruipruimte onder het pand, moet de bestaande kruipruimteventilatie worden gehandhaafd of moet ventilatie worden aangebracht.
• Indien naastliggende panden niet worden geïsoleerd, is het noodzakelijk dat een afscheiding in de spouw wordt geplaatst om te voorkomen dat geen isolatiemateriaal ‘verloren’ gaat.
• Het ontstaan van vochtbruggen, bijvoorbeeld door valspecie in de spouw (dienen vooraf te worden verwijderd).
• Indien sprake is van problemen met de huidige isolatie, kan de bestaande isolatie met hetzelfde isolatiemateriaal worden aangevuld.
• Bij isolatie van spouwmuren van zwembaden moet damp uit de buitenste muur kunnen ontsnappen. (Dampremmende stenen, waterdichte verf, of glazuur op de buitenmuur kunnen een probleem vormen).

Welk isolatiemateriaal?

Veel gebruikte isolatiematerialen in spouwmuren zijn PUR-schuim, geëxpandeerd polystyreenschuim (EPS) en glas- of steenwol. Hieronder worden meerdere isolatiematerialen toegelicht:

• Steenwolvlokken en glaswolvlokken worden veel toegepast. Hebben soms als nadeel dat het gaat ‘inklinken’. Het inklinken is binnen de garantieperiode afgerond en de vlokken kunnen dan eenvoudig van bovenaf worden aangevuld.
• PS-schuimparels (=EPS) worden veel toegepast. Moeten met voldoende lijm in de spouw worden gespoten, zodat een ‘plaat’ in de spouw ontstaat. Bij het gebruiken van te weinig lijm, zal het rondom het pand, via openingen, vanuit de spouw ‘sneeuwen’.
• PUR-schuim wordt veel toegepast. Wordt op de bouwlocatie aangemaakt en in de spouw aangebracht. Het juist aanmengen en inspuiten vereist dat het buitenklimaat aan bepaalde voorwaarden moet voldoen. Kies bij PUR voor met HFO’s of water als blaasmiddel. HFK’s zijn zeer milieubelastend. Lees verder bij “Milieucentraal”: https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/isoleren-en-besparen/isolatiemateriaal-kiezen/#afraders. Stimular raadt gespoten PUR af: als het niet correct wordt aangebracht, komen er langere tijd ongezonde stoffen vrij.
• Gesiliconiseerde perlitekorrels: dit materiaal wordt relatief weinig toegepast. Het materiaal gedraagt zich in de spouw als water, dus als openingen worden vergeten, zal het materiaal gedeeltelijk weer uitlopen.
• UF-schuim: dit materiaal isoleert slecht en wordt bijna niet meer toegepast.

Milieucentraal geeft aan dat de verschillen tussen de materialen klein zijn: alle materialen isoleren ongeveer even goed.

Toepasbaarheid

Isolatie van de spouwmuur is vaak toepasbaar in gebouwen met een bouwjaar tussen 1930 tot 1960. Deze gebouwen hebben vaak een ongeïsoleerde spouwmuur, vanaf 1975 is de spouwmuur vaak al geïsoleerd.

Technische randvoorwaarden:

• Er is geen steiger nodig voor het aanbrengen van de isolatie.
• Er is in het kader van de Wet natuurbescherming geen nieuw onderzoek naar nestelplaatsen van beschermde diersoorten (zoals vleermuizen) nodig.
• De maatregel is niet van toepassing bij winkels.

Randvoorwaarden

De maatregel is toepasbaar bij buitenmuren, maar ook muren tussen verwarmde en gekoelde ruimtes in gebouwen, bijv. koel- en vriescellen. Zelfs als je niet alles wilt isoleren, laat dan met name de muren waar de wind en regen op neerkomt isoleren.

Ongeïsoleerde spouwmuur komen voor bij gebouwen uit de periode 1930 – 1975; sinds 1975 zijn spouwmuren geïsoleerd. Enkele randvoorwaarden:

1. Minimaal 20% van de gevel moet uit spouwmuur bestaan om de maatregel rendabel uit te kunnen voeren.
2. De spouw moet schoon en voldoende breed zijn: een leverancier van spouwmuurisolatie kan, met een endoscoop beoordelen of de spouw voldoende schoon en breed is. Een endoscoop is een optisch instrument waarmee via een klein boorgat in de spouw kan worden gekeken.
3. Gevels met geglazuurde, geverfde of dampremmende stenen kunnen soms niet worden gevuld.

De mogelijkheid moet door een isolatiebedrijf worden beoordeeld.

Als spouwmuurisolatie is toegepast zijn veelal afgedichte gaten in de buitenmuur te zien.

Vleermuizen en ringslangen

Vleermuizen zijn wettelijk beschermd en verblijven in de winter en van april t/m juli graag in spouwmuren. Ringslangen zijn ook wettelijk beschermd en kunnen in spouwmuren zitten van eind oktober t/m maart. Zorg er daarom voor dat het isolatiebedrijf eerst de aanwezigheid van vleermuizen en ringslangen controleert. De aanwezigheid van uitwerpselen keutels (die lijken op muizenkeuteltjes) zijn voor vleermuizen indicatief.

Verblijven er vleermuizen en/of ringslangen in de spouw? Zorg dan voor vervangende leefruimtes voor de vleermuizen, zoals vleermuisstenen en vleermuiskasten. Isoleer in augustus/september je spouwmuur. Hierdoor is de kans op vleermuizen en ringslangen die in de spouw verblijven het kleinst.

Lees verder op Milieucentraal

Milieu aspecten

Het isoleren van spouwmuren bespaart:

• in kantoren ± 15 m³ aardgas per m² muur per jaar.
• in werkplaatsen met een continue temperatuur van 15°C ook ± 15 m³ per m² muur per jaar.
• in een verwarmde werkplaats (15°C) met nachtverlaging (10°C) 3 tot 6 m³ per m² muur per jaar.
• voor het vorstvrij houden van een ruimte 1 tot 2 m³ per m² muur per jaar.

Financiële aspecten

De kosten voor spouwmuurisolatie lopen uiteen van € 10 tot € 27 per m² muur. Consumentenorganisaties als de Consumentenbond en MilieuCentraal raden aan om meerdere offertes op te vragen. De prijzen kunnen namelijk enorm verschillen. Voor de zakelijke markt zal dat niet anders zijn.

Deze maatregel valt onder de erkende maatregelen en verdient zich vaak binnen vijf jaar terug.

Deze maatregel verdient zich in buitenwanden sneller terug als het gebouw niet alleen verwarmd maar ook gekoeld wordt.

(Wand)isolatie in bestaande constructies staat op de Energielijst (2023, code 210403) en komt daarom, onder voorwaarden, in aanmerking voor Energie Investerings Aftrek (EIA). Dit betekent dat je een extra bedrag ter grootte van 45,5% (2023) van het investeringsbedrag ten laste mag brengen van de winst. Zie voor meer informatie www.rvo.nl/eia.

Geëxpandeerd cellulose ester spouwmuurisolatie staat op de Milieulijst (2023, code F 6222) en komt daarom, onder voorwaarden, in aanmerking voor de fiscale stimuleringsregelingen MIA (milieu investeringsaftrek) en VAMIL (willekeurige afschrijving milieu investeringen). Zie voor meer informatie www.rvo.nl/miavamil. Voor de groendaken houdt deze regeling in dat 45% van de aanschafkosten aftrekbaar is van de fiscale winst (MIA) en dat 75% van de aanschafkosten willekeurig mag worden afgeschreven (VAMIL).

Aanvullende informatie

Erkende maatregel voor energiebesparing

Het Activiteitenbesluit schrijft voor dat locaties die aan bepaalde voorwaarden voldoen verplicht zijn rendabele energiebesparende maatregelen te nemen. Deze maatregel is (onder voorwaarden) rendabel ofwel erkend. Een maatregel is erkend op een zelfstandig moment (“Direct uitvoerbaar? Ja”) of op een natuurlijk moment (bij vervanging/renovatie) en soms afhankelijk van de situatie. Lees meer in de maatregel Voldoe aan (erkende) maatregelen uit Activiteitenbesluit. Op de website van RVO kan je de volledige Erkende Maatregelenlijst (EML) 2023 downloaden met daarbij de technische en economische randvoorwaarden.

Energiezuinige technieken moeten goed beheerd worden om te besparen wat mogelijk is. Daarom heeft de overheid voor alle erkende energiemaatregelen aangegeven welk doelmatig beheer en onderhoud (DBO) nodig is. Beoordeel jaarlijks of de techniek nog goed functioneert. Lees meer in de tip Jaarlijks doelmatig beheer en onderhoud van (erkende) energiemaatregelen.

Voor de gebouwschil zijn de DBO-maatregelen:

• Controleren op en het dichten van naden en kieren in muren en gevels. Zie tip Verbeter kierdichting.
• Controleren op en het beperken van onnodig openstaande buiten- en haldeuren. Zie tip Laat de toegang niet open staan, houd de warmte binnen
• Instellen van de automatische schuifdeuren in een zomer- of winterstand. Zie tip Gebruik winterstand van tochtsluis.
• Periodiek controleren en herstellen van schade aan isolatiemateriaal.
• Voorkomen van koudebruggen en het beperken van warmteverlies via bestaande koudebruggen.

Bronnen: Stichting Stimular, Erkende Maatregelenlijst 2019, Erkende Maatregelenljst (EML) 2023 en Informatiebank