Volg ons:

Milieubarometer

Zoeken

Wat kunnen wij voor je vinden?

    CONTACT
    Stimular
    Doe-het-zelf
    Maatregelen
    Led-basisverlichting

    Led-basisverlichting


    Beschrijving

    Led wordt steeds meer als basisverlichting gebruikt in kantoren en bedrijfsruimten.

    Led in bestaande TL-armaturen

    In bestaande situaties kunnen led-buizen geplaatst worden in bestaande TL-armaturen. Deze buizen zijn op de markt onder namen als led-tubes, led-tl of T8-vervangers.

    • Er zijn led-TL-buizen die met kleine of zonder verdere aanpassing aan de armatuur geplaatst kunnen worden (retro-fit). Deze zijn er voor T8- en voor T5-TL-buizen.
    • Er zijn ook led-lampen waar voorschakelapparatuur verwijderd of overbrugd moet worden (ombouwen / renoveren). Hierdoor vervallen garantie, claim of ondersteuning van de armaturenfabrikant en ligt de verantwoording bij eventuele calamiteiten bij de ombouwer. Er zijn ombouwers die garantie geven. Over het algemeen is de kwaliteit van deze oplossing beter.

    De meeste led-TL-buizen hebben 2/3 van de lichtopbrengst t.o.v. goede conventionele tl-buizen. Niet in alle situaties wordt het oude lichtniveau bereikt, en de spreiding van het licht kan anders zijn dan bij de huidige verlichting. Test de lampen daarom in verschillende ruimten.

    Led-lampen kunnen niet goed tegen warmte. Aandachtspunt bij vervanging van TL door led is dat de elektronica van de led-lamp in het armatuur niet te warm wordt en zijn warmte goed af kan voeren. Dit kan door zogenaamde heatsinks. Heatsinks transporteren de warmte weg van de elektronica, dit verlengt de levensduur van de lamp.

    Nieuwe armaturen

    Led in specifieke led-armaturen heeft een hogere efficiëntie dan retrofit oplossingen. Er zijn diverse led-armaturen beschikbaar, opbouw en inbouw. Voor kantoren is dit vaak een ledpaneel: een (aan de onderzijde) vlakke plaatnet zo groot als een plafondplaat (60 bij 60 cm of 30 bij 120 cm). Voor industriële toepassingen zijn ook armaturen beschikbaar die bestand zijn tegen ruwe omstandigheden (extreem hoge en lage temperaturen, trillingen). De meest gangbare formaten zijn 120 bij 30 cm en 150 bij 30 cm, maar er zijn ook ‘puntvormige’ led-lampen verkrijgbaar ter vervanging van gasontlagingslampen.

    Toepasbaarheid

    Algemeen toepasbaar.

    Led is zeer geschikt in combinatie met een daglichtafhankelijke regeling daglicht afhankelijke regeling of een bewegingsmelder. In deze gevallen kan de besparing oplopen tot 80%.

    Led is ook goed geschikt in koude omgevingen (daar was speciale TL voor nodig).

    Sommige led-leveranciers beweren dat de lichtopbrengst van led door een gewone lux-meter wordt onderschat. Dit effect is er wel, maar het is hooguit 2%, kleiner dan diverse andere mogelijke foutbronnen bij het meten. Bij andere lichtbronnen met koel licht (zoals ‘witte’ TL) treedt het effect overigens ook op. Na verloop van tijd neemt de hoeveelheid licht die verlichting levert af. Bij TL is dit ongeveer 8% na 2.000 branduren en 16% na 10.000 branduren. Voor ledverlichting is dit per type verschillend. Voor led is er de LB-normering. De LB-normering geeft aan wat de kwaliteit is van de lamp. De L-waarde geeft aan hoeveel procent van de aanvankelijke lichtopbrengst er aan het einde van de levensduur nog over is. De B-waarde geeft aan welk deel van de verlichting slechter presteert dan de voorheen gegeven L-waarde. Hoe hoger de L-waarde en hoe lager de B-waarde hoe hoger de kwaliteit.

    Milieu aspecten

    Door het toepassen van led-verlichtig vermindert het elektriciteitsverbruik. Led ten opzichte van conventionele TL-verlichting bespaart 20 tot 50% en led ten opzichte van HF-TL 10 tot 40%. In combinatie met een daglichtafhankelijke regeling of een bewegingsmelder kan de energiebesparing oplopen tot boven de 80%.

    Financiële aspecten

    Led-verlichting is duurder dan andere verlichting, maar goede led-verlichting gaat langer mee. De prijzen lopen uiteen van € 75 tot € 300 per armatuur. Grote variabelen zijn levensduur van de lampen of armaturen, garantieperiode en plek (wel/niet hoogwerker nodig). Hieronder staan gemiddelde prijzen incl. installatiekosten. Ter vergelijk: een vergelijkbaar HF-TL-armatuur kost € 85, of € 95 als er meer vermogen nodig is, of € 120 in omgevingen waar eisen worden gesteld aan voedselveiligheid.

    Installateurs rekenen vaak jaarlijkse exploitatiebaten omdat led-verlichting een langere levensduur heeft en dus minder vaak vervangen hoeft te worden. Deze kosten zijn verwaarloosbaar voor een led-armatuur met verwisselbare lampen: de meerkosten van de lampen zijn ongeveer gelijk aan de minderkosten voor minder vervangingswerkzaamheden. Led-panelen hebben juist meerkosten omdat einde levensduur (na 40.000 tot 50.000 branduren) de hele armatuur vervangen moet worden. De meerkosten zijn € 6 per jaar uitgaande van een armatuur van € 150 met een levensduur van 50.000 uur en 2.500 branduren per jaar. In situaties waar iedere ± 20 jaar de armaturen vervangen worden, zijn deze meerkosten niet relevant.

    De terugverdientijd is afhankelijk van de energieprijs en het aantal branduren. Deze ligt bij een gemiddeld verbruik en energieprijs (2.500 uur per jaar en € 0,12/kWh) op 4 tot 6 jaar.

    Led-verlichting staat op de Energielijst (2020, code 210506 en 210509) en komt daarom, onder voorwaarden (bijv. alleen in en om bestaande gebouwen en minimale lumen/Watt-verhouding), in aanmerking voor Energie Investerings Aftrek (EIA). Dit betekent dat je een extra bedrag ter grootte van 45% (2020) van het investeringsbedrag ten laste mag brengen van de winst. Zie voor meer informatie www.rvo.nl/energie-investeringsaftrek.

    Bekijk onze suggesties om verlichtingsoffertes te beoordelen.

    Nieuwe armaturen (panelen)

    • Een Led-paneel van 60 bij 60 cm en 40 Watt kost gemiddeld € 150, incl. installatie.
      Deze vervangt TL van ± 90 Watt (4 TL-buizen 18 Watt en starter).
    • Een Led-paneel van 30 bij 120 cm en 40 Watt kost gemiddeld € 150, incl. installatie.
      Deze vervangt TL van ± 90 Watt (2 TL-buizen 36 Watt en starter).
    • Een Led-paneel van 30 bij 150 cm van 50 en 65 Watt kost gemiddeld € 200, incl. installatie.
      Deze vervangt TL van ± 140 Watt (2 TL-buizen 58 Watt en starter).

    Led in bestaande TL-armaturen

    • 4 buizen van 8 tot 10 Watt kosten gemiddeld € 100, incl. installatie. Deze vervangen 4 TL-buizen van 18 Watt (totaal 90 Watt incl. starter).
      Deze buizen zitten doorgaans in een armatuur van 60 bij 60 cm.
    • 2 buizen van 16 tot 18 Watt kosten gemiddeld € 80, incl. installatie. Deze vervangen 2 TL-buizen van 36 Watt (totaal 85 Watt incl. starter).
      Deze buizen zitten doorgaans in een armatuur van 30 bij 120 cm.
    • 2 buizen van 20 tot 23 Watt kosten gemiddeld € 80, incl. installatie. Deze vervangen 2 TL-buizen van 58 Watt (totaal 140 Watt incl. starter).
      Deze buizen zitten doorgaans in een armatuur van 30 bij 150 cm.

    Bovenstaande prijzen zijn voor led-buizen met een lange levensduur. Er zijn ook buizen half zo duur met half zo lange levensduur. De installatiekosten blijven gelijk, maar vervanging moet sneller.

    Aanvullende informatie

    Kijk ook naar de tips voor Ruimte leeg: licht uit door sensor en Daglicht­­afhanke­­lijke regeling van verlichting en combineer deze voor een optimale besparing. Ook de volgende publicaties kunnen behulpzaam zijn:

    • ISSO-publicatie 90 Energie-efficiënte verlichting in en rondom gebouwen
    • Binnenverlichtingsnorm NEN 12464-1
    • NSVV brochure Handreiking voor retrofit-verlichtingsproducten in de utiliteitsbouw

    Bron: Stichting Stimular

    Milieuthema's
    Elektriciteit
    Processen
    gebouw: verlichting
    Branches
    Bekijk branches waarin de maatregel toepasbaar is
    Bekijk alle maatregelen

    Suggesties voor verbetering?

    Aanvullingen en verbetersuggesties voor maatregelen zijn welkom.

    Verstuur suggestie

    Suggesties voor verbetering?

    Stichting Stimular vertaalt de groeiende vraag om duurzaamheid naar praktische instrumenten en werkwijzen voor bedrijven, brancheverenigingen, overheden en zorgaanbieders. Wij willen de verduurzaming van bedrijven en organisaties versnellen door kennis en ervaring te delen, onder andere in deze maatregelen.

    Stuur ons jouw suggestie of aanvulling op deze maatregel:

    Navigatie

    Menu

    DIRECT NAAR

    Menu

    Contact

    Volg ons

    Stimular nieuwsbrieven

    Abonneer nu

    Abonneer je nu!

    * alleen e-mailadres is verplicht
     
    Menu

    © 2020 Stichting Stimular

    Cursusvoorwaarden

    Stimular hanteert voor haar cursussen, naast de algemene voorwaarden, specifieke cursusvoorwaarden. Bij inschrijving voor een cursus wordt de cursist per e-mail op de hoogte gebracht van deze voorwaarden.

    Stichting Stimular is voor haar bedrijfsvoering en cursussen geregistreerd in het Centraal Register Kort Beroepsonderwijs (CRKBO).

    Algemeen

    • De cursus gaat door bij minimaal vier aanmeldingen voor een datum (exclusief incompany-cursussen). Stimular informeert je tijdig als de cursus niet doorgaat. In overleg wordt dan een nieuwe datum gekozen.
    • Als het maximale aantal aanmeldingen is bereikt, plaatsen we je op de wachtlijst voor de betreffende datum. Komt er geen ruimte, dan bieden wij je een nieuwe datum aan.
    • De cursuslocatie kan in overleg gewijzigd worden.
    • Het is toegestaan een vervanger te sturen.
    • De auteursrechten op de cursusinhoud en cursusmaterialen blijven in eigendom van Stimular. Zie ook artikel 6 van onze Algemene voorwaarden.

    Betaling

    • Je ontvangt van ons een factuur voor de cursus. Betaling van de factuur dient te geschieden binnen 15 dagen na dagtekening van de declaratie. Zie ook artikel 10 van de Algemene voorwaarden van Stimular, die je op onze website kunt downloaden.
    • Omdat Stimular is geregistreerd bij het CRKBO zijn de cursuskosten vrijgesteld van BTW.

    Annulering

    • Na aanmelding voor de cursus heb je een bedenktermijn van 14 werkdagen.
    • Wanneer je minder dan twee weken voor de cursusdatum annuleert is restitutie niet mogelijk. Wel kun je op een andere datum alsnog deelnemen aan de cursus.

    Klachtenprocedure

     

    Indienen klacht

    1. Een cursist of opdrachtgever kan, eventueel middels zijn wettelijk vertegenwoordiger, een klacht indienen wanneer in zijn of haar beleving de Algemene voorwaarden, de cursusvoorwaarden van Stimular en/of de algemene ethische gedragsregels , zoals omschreven in het arbeidsreglement van Stimular, zijn overschreden door een medecursist, trainer/coach of de organisatie van Stimular.
    2. Een klacht dient schriftelijk, met uitleg over de onvrede, binnen redelijke termijn waarin de klacht is ontstaan te worden gericht aan de directie van Stichting Stimular, Botersloot 177, 3011HE Rotterdam.
    3. Te allen tijde zullen de medewerkers van Stimular aan hun geheimhoudingsplicht voldoen en tevens de persoonlijke levenssfeer van betrokkenen beschermen. Van eventuele externe partijen wordt eenzelfde geheimhouding vereist.

    Klachtbehandeling

    1. De klager zal zo spoedig mogelijk, doch binnen 14 werkdagen, een schriftelijke ontvangstbevestiging worden toegezonden.
    2. De klacht wordt getoetst aan de Algemene voorwaarden, de cursusvoorwaarden van Stimular en aan de algemene ethische gedragsregels , zoals omschreven in het arbeidsreglement van Stimular.
    3. De directie van Stimular stelt zowel de klager als de beklaagde in de gelegenheid om gehoord te worden over hetgeen in de klacht is verwoord. Dit kan apart dan wel gezamenlijk.
    4. Indien wenselijk kunnen partijen zich op eigen kosten laten bijstaan door derden. Voor derden is de geheimhoudingsplicht van toepassing.

    Klachtbeoordeling

    1. De directie van Stimular streeft naar een behandeling van de klacht binnen 4 weken. Mocht dit niet mogelijk zijn dan worden beide partijen hiervan ten spoedigste op de hoogte gesteld en zal Stimular aangeven binnen welke termijn wel een uitspraak kan worden verwacht.
    2. De directie van Stimular toetst de klacht en brengt beide partijen verslag uit.

    Uitspraak na klacht

    1. Na evaluatie en behandeling van de ingediende klacht worden zowel klager als beklaagde schriftelijk op de hoogte gebracht met overeenkomstige maatregelen. Deze kunnen bestaan uit:
      1. Opgeloste klacht: De directie van Stimular kan de klacht, na bemiddeling, als opgelost beschouwen. Partijen worden hiervan schriftelijk op de hoogte gesteld.
      2. Gegronde klacht:
        1. Bindend advies wat voor de cursusleider gericht kan zijn op het volgen van extra opleiding ofwel beëindiging van zijn rol als cursusleider;
        2. De cursist kan restitutie van het cursusgeld aanvragen.
      3. Ongegronde klacht: De klacht heeft geen betrekking op de Algemene voorwaarden of de cursusvoorwaarden van Stimular en/of algemene ethische gedragsregels, zoals omschreven in het arbeidsreglement van Stimular.
        1. Indien de klacht niet als opgelost wordt beschouwd, dan wordt deelname aan de cursus door de cursist beëindigd.
    2. Stimular zal klachten als dossier registreren en voor de duur van tenminste 1 jaar bewaren. Wanneer Stimular verantwoordelijk blijkt te zijn, dan zullen klachten aanleiding zijn tot structurele verbeteringen.

    Beroepsmogelijkheid

    1. Indien een verschil van mening zou ontstaan tussen Stimular en een cursist op basis van de klacht, dan kan klager zich bij de Rechtbank vervoegen. Voor deze stap zal de klachtenboordeling eerst afgewacht dienen te worden. De uitspraak van de Rechtbank zal door Stimular opgevolgd worden, waarbij eventuele consequenties snel worden afgehandeld. Beroepsmogelijkheden zijn via dezelfde Rechtbank mogelijk.